BAR je veoma stari grad. Preciznih podataka o nastanku grada nema, ali se u istorijskim izvorima po prvi put pominje u 9. vijeku. Bar je poznat po multietničnosti. Ne zna se tačan broj Bošnjaka ali moguće da je četvrtina stanovništva bošnjačke nacionalnosti iako to nije pokazao popis stanovništva iz 2011. godine.
Bar predstavlja sintezu Mediterana i Orijenta. Godine 1571. utvrđeni grad osvajaju Osmanlije i Barom će vladati sve do 1878. godine, kada Bar u sastav Crne Gore. Za više od tri vijeka osmanlijska vlast je ostavila neizbrisive tragove materijalne i duhovne kulture. Iako razoreni zemljotresima, oružjem i ljudskom nebrigom i danas svojom ljepotom plijene spomenici osmanlijske kulture i graditeljstva u Starom gradu, kao i van njega.
U Baru su postojale i džamije Sultan Selimova sagrađena među gradskim bedemima 1571-1574. godine kao prva je džamija u Baru. Srušena je 1881. godine u eksploziji baruthane; Sultan Murata III izgrađena je 1595. godine. Potpuno je stradala u velikoj eksploziji 1912. godine; Sultan Ahmeda III izgrađena u periodu od 1703-1730. godine. Poslije osvajanja Bara, crnogorska vlast je pretvorila u baruthanu te je džamija potpuno razorena u eksploziji 1881. godine i Pazarska džamija u blizini starobarske Pjace koja je izgorjela je u ratu 1877/8 .godine, prilikom osvajanja Bara.
Nekoliko je seoskih džamija iz osmanskog perioda u Baru. Mi ćemo u sljedećem članku predstaviti Sahat kulu Isa Jahja-age Ibrahima Osmanova age izgrađena 1753. godine i gradski hamam i vodovod iz 17. vijeka. Tokom našeg boravka Sahat kula se renovirala i nijesmo uspjeli da je snimimo.
Van gradskih zidina, dominiraju džamija Omerbašica iz 1662. godine i Hasan dedino turbe izgrađeno 1612. godine, zgrada mešćeme iz 1903. godine, koja je bila sjediste muftije i šerijatski sud. U njenoj blizini su ostaci Pazarske džamije i medrese-srednje vjerske škole. Tu je svakako i Škanjevića kamena džamija iz sredine 18. vijeka, jedinstvene ljepote, proporcija i sklada. Munare je sagradio 1817. godine Ali-aga Hasećija. Džamija u Podgradu, zatim brojni stari nišani, brojne česme i mostovi, kaldrme, dokumenta i rukopisi, kao i vakufi od nekoliko hiljada stabala maslina, svjedoče o trajanju Bošnjaka.
Omerbašića džamiju je izgradio je Omer baša 1662. godine. Ispred džamijskog kompleksa postoji javna česma sagrađena 1642/43. godine. U kompleksu ove džamije nalazi se i turbe Šejh Hasan – dede, sagrađeno1612. godine.
Podgradska džamija je sagrađena 1714. godine. Izgradilo je nekoliko uglednih građana među kojima se posebno istakao derviš-Hasan, pa se po njemu zove i Derviš-Hasanova džamija. U eksploziji baruthane 1881. godine, srušena je i ova džamija, da bi bila obnovljena u 20. vijeku. Minare je podignuto 1971., a iznova je sagrađena 1991. godine, prilozima mještana.
Škanjevića džamija je izgrađena polovinom 18. vijeka, nosi ime po Ahmed-begu Škanjeviću, bogatom barskom vakifa. Uz nju je sagrađena i tekija –mjesto gdje su se okupljali i zikr činili derviši. Kamenu minaru, arhitektonsko djelo neprocjenjive vrijednosti i jedinstvenih proprcija, ljepota i sklada, sagradio je Hasećija Ali-aga. 1819. godine. Džamija je stradala u požaru 1905. godine. Džamija kao i njen kompleks je u potpunosti sanirano i rekonstruisano 2009. godine, finansiranjem Zeka Šabovića, iseljenika iz Mikulića, koji živi i radi u Čikagu.
U Baru je u 16-17- vijeku sagrađen i akvadukt – kameni most za dopremanje vode sa izvora u grad.
Članak je nastao u okviru projekta koji je finansiralo Ministarstvo kulture i medija iz sredstava Fonda za podsticanje pluralizma i raznovrsnosti medija. Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne odražavaju nužno stav Ministarstva kulture i medija Crne Gore
