PODGORICA je glavni grad Crne Gore. Osmanlije su Podgoricu zauzele 1474. godine i sagradili veliko utvrđenje sa sultan Fatihovom džamijom koje je izdržalo sve napade sve do 1878. kada je odlukom Berlinskog kongresa, Podgorica pripala Crnoj Gori, što je označilo kraj četvorovjekovne osmanlijske vladavine. Varoš se pod Osmanlijama brzo razvijao kao trgovačko sjedište.
Hadži Mehmed-paša Osmanagić podigao je krajem 18. vijeka džamiju u starom dijelu varoši, ispod brda Ljubovića, nedaleko od Skender-Čauševe, poznate kao Starodoganjska džamija. Na džamiji nema natpisa, vakufnama joj nije sačuvana, pa je tačna godina gradnje za sada nepoznata. Održavali su je Lukačevići zbog čega se pominje i kao Lukačevića džamija.
Hadži Mehmed-paša Osmanagić je podigao i drugu zadužbinu-vakuf, sahat-kulu. Ona se nalazi u blizini istoimene džamije. Oba hajrata su građena istovremeno. Na sahat-kuli takođe nema natpisa.
Stara Sahat kula u Podgorici je tek jedna od četiri takve, sačuvane u Crnoj Gori. Pored Podgorice sahat kule se nalaze još u Herceg Novom, Baru, Ulcinju i Pljevljima.
Sahat kula se nalazi na Trgu Bećir-bega Osmanagića u naselju Stara Varoš u Podgorici. To je rijetka podgorička građevina oja je preživjela njemačko bombardovanje Podgorice u Drugom svjetskom ratu. Danas je Sahat-kula važan istorijski simbol Podgorice i Crne Gore.
Postoji mišljenje da je sahat-kula sagrađena 1667. godine, dok se negdje navodi da je sagrađena krajem 17. vijeka. Sahat-kula je visoka 16 metara i drvenim podijumuma je podijeljena na četiri nivoa, koji dnevnu svjetlost dobijaju kroz kamene otvore na zidu. Građevina, kvadratnog temelja, zidana je uglavnom lomljenim ili tek grubo klesanim kamenom, sa krečnim malterom koji je, po svoj prilici, miješan i pravljen sa jajima. To je malteru davalo izuzetno dobru vezivnu moć, čvrstinu, postojanost i odličnu trajnost.
Skoro da nema pjesme o staroj Podgorici i Staroj Varoši u kojoj se ne spominje Sahat kula. Sahat kula je najljepši primjer arhitekture preostale iz osmanskog perioda. Danas je Sahat-kula važan istorijski simbol Podgorice i Crne Gore. Renovirana je i rekonstruisana ali je na njoj ostao metalni krst ili pokazivač strana svijeta da svjedoči o nedostatku pravne države i nepotrebno narušava dobre međunacionalne odnose prije svega staropodgoričana. Svakako da krstu nije mejsto na Sahat-kuli ali jeste na spomeniku koji bi se mogao sagraditi na trgu kod Sahat-kule u znak sjećanja na oslobodioce Podgorice i tako korektno riješio ovaj problem.
Na ulazu harema džamije, sa lijeve strane, Mehmed-paša je za života podigao sebi turbe. Građeno je od kamena, na četiri masivna stuba, spojena lukovima koji nose cijelu konstrukciju zidane kupole. Turbe je otvorenog tipa. U njegovom okruženju nalazilo se mezarje. Prilikom bombardovanja Podgorice tokom Drugogo svjetskog rata, turbe je, zajedno sa džamijom, doživjelo velika oštećenja. Na džamiji su ostali samo obodni zidovi sa oštećenom munarom na šerefetu. Od tada do 1989. godine, ovaj kompleks je bio van upotrebe, kada je, konačno, nakon četiri decenije traženja, od nadležnih državnih organa dobijena saglasnost za sanaciju ovih objekata. Tada započeti radovi su odmah i obustavljeni. Godine 1997. nekoliko Podgoričana obezbjeđuje sredstva i pokrivaju džamiju, zida se ogradni kameni zid i dvije ulazne kapije u njenom haremu. Godine 2000. izvršena je sanacija i turbeta, a kupola je pokrivena bakrom. Sada ovaj kompleks čini jedinstvenu orijentalnu cjelinu: džamije, turbeta, kaldrme na ulazu i abdesthane.
Pored Osmanagića džamije, jedna od takođe značajnih džamija je i Skender Čauševa džamija. Starodoganjsku, krajem 15. vijeka, sagradio je Skender-Čauš. Džamiji je pripadala i Skender-Čauševa tekija, sagrađena prije džamije. I ona se nalazi u najstarijem dijelu Podgorice. Džamija je više puta obnavljana, jer je uništavana u brojnim bombardovanjima. Danas je jedna od dvije aktivne džamije u Podgorici.
U Staroj Varoši se nalazi jedna od starijih starovaroških kuća, čardak Krpuljevića. Prema nekim podacima, napravljena početkom 19. vijeka za vrijeme Osmanlija.
Najveća i najljepša podgorička džamija bila je locirana na današnjem trgu Božane Vučinić i obuhvatala je centralni dio stare Podgorice. To je po predanju bio vakuf (zadužbina) trgovca, Jusuf-bega Glavatovića, po kojem je i dobila naziv. Bila je poznata i kao Ahmatbašića džamija. vitko minare, zidano fino tesanim kamenom, sa šerefom (balkonom), koji su krasili predivno oblikovani kameni stalaktiti. Džamijski prostor bio je omeđen kamenom ogradom kojom je dominirala kapija rijetko viđene ljepote. Džamija stradala tokom Drugog svjetskog rata kada je u bombardovanju grada 05. maja 1944. godine, tokom džuma namaza, uništen njen molitveni prostor, a grandiozno kameno minare poljuljano u temelju. Minare je konačno uklonjeno nakon oslobođenja, prilikom čiščenja ruševina, na način što je sajlama vezano za kamione i teške građevinske mašine i tako porušeno. Sudbinu minareta podijeliće i brojni nišani- nadgrobni spomenici, obzirom da je džamijski harem bio veliko mezarje.
Od tri podignute džamije u Zeti i danas postoje ostaci džamije Haverića u Goričanima. ovu mahalsku džamiju čije su dimenzije 11×7 metara sagradili Haverići pa se po tome i naziva džamija Haverića. Džamija je porušena prije pola vijeka, ali ne uslijed rata, i u takvom stanju ostala je sve do današnjih dana. Obodni zidovi džamije su ostali, mada sa vidnim oštećenjima i napraslinama. Jedino je mihrab ostao potpuno sačuvan i neoštećen. Preko puta je muslimansko staro groblje zaraslo u korov.
Najstariji dio grada, Staru Varoš orijentalnog stila, sa dvije džamije, sahat-kulom i uskim, krivudavim sokacima, jezgro stare Podgorice za vrijeme osmanlijske vlasti treba zaštititi kao cjelinu izuzetne kulturno-historijske vrijednosti, jer bi obnovljena i pretvorena u trgovinsku četvrt, odnosno grad-hotel bila magnet za turiste.
Članak je nastao u okviru projekta koji je finansiralo Ministarstvo kulture i medija iz sredstava Fonda za podsticanje pluralizma i raznovrsnosti medija. Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne odražavaju nužno stav Ministarstva kulture i medija Crne Gore
