Miloš Ristić: Slavko Perović – Balkanski Vilijem Blejk

Crnjanski – naboj kritike svoje zemlje i patriotizma, to je ono na šta me prvo seća poezija Slavka Perovića, kako polako uranjam u nju, otkrivajući njene teme, atmosferu, senzibilitet. Perovićeve pesme su kao delovi nekakvog speva ili epa što i nije čudo s obzirom da potiče sa tla Gorskoga vijenca i dubrovačkih spevova i poema. Perović može biti moderni Zaratustra u stihovima. Ili nešto između Zaratustre i Njegoševog speva o borbi đavola i boga LUČA MIKROKOZMA. Najviše i između svega se može povući paralela Perovića sa Vilijemom Blejkom. Ima Slavko Perović taj filozofski i metafizički diskurs speva u svojim pesmama, taj široki i dugački raskošni raspleteni stil u kome svi stihovi nisu jednaki, i sve reči nisu jednake. Naime, neke postoje kao odredišta, značenjski putokazi i tačke prekida, odnosno uvoda u novu celinu, novo mišljenje, osećaj i ideju. Poput kamena-međaša. To su obično one stanice na kojima se zaustavlja patriotski tok i počinje kritičko sagledavanje stvarnosti, i obrnuto. Te, pojedine reči, stihovi među stisima, one koji prekidaju osnovni proces pevanja i mišljenja, poput digresija u govoru, odvode osnovni tok pesme u stranu, ali kod Perovića se u stvari još jače povezuju sa nekim drugim, paralelnim poretkom, Bogom ili slavnom prošlošću Crnogoraca.

Motiv ropstva je jedan od glavnih motiva u Perovićevoj poeziji. Ropstvo kao osnovni motiv pesama pisanih u vremenu s kraja XX i početka XXI veka, dakle u opštoj demokratiji i slobodi svih prava. Time Perović poništava čitavo jedno vreme, jer u vremenu demokratski nastrojenih stranaka i načelne demokratske politike Evrope, Balkana i njegove Crne Gore on izbacuje ropstvo u prvi plan. U suštini, Perović peva o jednom modernom ropstvu, o slobodi kao ropstvu, idući suprotnim idejnim putem od Rabindranata Tagorea. Iako imaju sve, emancipovanost, zaposlenost, demokratiju i slobodu, ljudska prava i sve ostalo, Perović ih vidi ,,kako misle da žive’’, kako samo umišljaju da su živi, kako su u ropstvu jer nemaju ,,srca/ duše/ kičme/ hrabrosti/ mozga’’ (Tonu/ od kad se rode/ Tonu bez srca/ Tonu bez duše/ Tonu bez kičme/ Tonu bez hrabrosti/ Tonu bez mozga/ Tonu i uživaju što tonu – pesma ,,O mitropolitu’’).

Ima nečeg Helderlinskog i Kjerkegorskog u njemu. Perović se često poigrava sa onim gavranovim rečima iz pesme Edgara Alana Poa – nikad više. I to nikad više inkorporira u svoju poeziju kad želi da što negira ili da iskaže turobnost tragičnog udesa svoga naroda u svoj svojoj nemogućnosti da se promeni ili da bude ono što jeste. Da je lako tumačiti Perovićevu poeziju bila bi savršena situacija. Ali to je nemoguće. Jer ona je složena i na jezičkom i na semantičkom nivou. Često nije lako dokučiti šta on zapravo hoće da kaže, iako se tako na prvi pogled možda čini. Da li on esencijom svoga opusa pesama, koji liči na jedan spev ili epiliriku rastrgnutu u mnogim razbacanim delovima i pesmama, želi od svog naroda da bude ono što on u biti jeste ili da se promeni i bude nešto drugo? Čini mi se da želi od oba po malo.

Junaštvo kao osnovni motiv Crnogoraca Perović prikazuje i u negativnom kontekstu – njihovo junaštvo je u očuvanju ropstva, ropske svesti, robovanja oligarhiji, mafiji, neprirodnosti, pohlepi, korumpiranosti, nemoralu, zlu i zločinu, strastima, porocima i svemu obezduhovljenom i materijalnom. Pri svemu tome, u Perovićevoj viziji sveta, oni se drže Boga i još pozivaju na njega. Tragiku savremenog crnogorskog bića Perović vidi u prevelikoj količini testosterona iz koga izbijaju posledice, strašne lične i opšte tragedije. Jer, kao što on peva u jednoj svojoj pesmi, parafraziraću, Snaš’o sam se – Ubio sam ga – Sa leđa – Snaš’o – Snaš’o! Žeđ za preživljavanjem vodi ka žeđi za iživljavanjem, bez luka šireg vidika, pravde, istine i suštine.

Pesmama u kojima slavi Šagala, Majlsa Dejvisa, onu buntovnicu koja je ubila Hitlerovog generala Perović se izvlači od toga da samo peva o svom habitusu, a koji je u pesmama o zemlji, majci, borovima, moru, domovini… Njegov habitus je daleko širi. Pri tom se Perović ne odriče svoga jer na mnogim mestima spominje ,,moj narod’’. Nasuprot njemu stoje ,,oni’’, čak se i neke pesme tako zovu, npr. ,,O njima’’, oni koji predstavljaju, ,,onu’’, drugu Crnu Goru, sa kojom se pesnik ne miri. Oni kojih se plaši kad ,,ti srdačno ruku stegnu’’ ili ,,ili ne daj Gospode zagrle pa ti kažu da te vole’’. Motiv ljubavi u njegovoj poeziji se na više mesta spaja sa motivom izdaje, i jedan drugog nadopunjuju i grade. Gradeći dualnu, dvodimenzionalnu sliku. Tako je i sa njegovim pesmama – nikad nisi siguran u šta će se pretvoriti, u kom će pravcu krenuti, kada će se desiti trenutni obrt. Ti obrti i poente u maniru dubrovačke renesansne poezije nekad se dešavaju na sredini ili u ranoj fazi pesme umesto na njenom završetku gde bismo to po prirodi stvari očekivali.

Tako je i njegov jezik složen. Jezik ovog kod nas dosta prećutanog pesnika ima svoje dve ili tri strane. Njemu jezik nije puko sredstvo za ređanje stilskih figura i značenjskih efekata. Njemu je jezik osnovno sredstvo građenja pesme. Koristi književni standardni jezik u osnovnom toku pesme ali čim želi nešto da naglasi, čim pesma kreće u svoju drugu fazu, uključuje poneku reč iz dijalekta i narodnog govora: NE VRAĆI MI SE VIŠE. Ovaj gorki pesnik, gorki poput gorkog lista, sa šmekom raskošnosti, tema, motiva i efekata međusobno isključivih a samo u njegovoj poeziji mogućnih, ostvaruje onu obrnutu kalokagatiju, ružno i lepo, tamno i vedro, loše i dobro, pesimizam i optimizam u čoveku koji ima kičmu, oličenu u čuvenom njegoševskom: ,,Čašu mеda jošt niko nе popi što jе čašom žuči nе zagrči, čaša žuči ištе čašu mеda, smijеšanе najlakšе sе piju.’’ Perović neizmerno voli svoju zemlju kada kaže ,,Volim te/ Zemljo/ Gorski vijenče/ Moj’’ ali isto tako i peva: Zaludu ti/ I kape/ I nošnje/ I gusle/ I grobovi/ I rađanja/ I bojevi sveti/ Zaludu ti/ Vjekovi/ Sve je to/ Bižuterija/ Na starom vratu/ Jedne Prostitutke/ Jer to si ti/ Današnja/ Goro Crna/ I ne vraći mi se/ Više nikad/ Kapija je moja/ Divna/ Za tebe/ Lažljivice/ Gnusna/ Zanavijek/ Zatvorena// pesma ,,O domovini’’.

Slavko Perović, rođen je 2. avgusta 1954. godine na Cetinju, Crna Gora.
Slavkov otac, Vukašin, bio je novinar pred Drugi svjetski rat, sardnik nekoliko ondašnjih listova, komunista po uvjerenju i član pokreta otpora. Poslije rata i književnik koji je objavio pet romana, i poemu ,,Mamajev Kurgan” o staljingradskoj bici. Slavkova majka Zoraida, rođena Nakićenović, iz Kuta, Zelenika, opština Herceg Novi, bila je domaćica.
Slavko Perović je osnovnu školu i gimnaziju završio na Cetinju, a diplomirao na Pravnom fakultetu Univerziteta u tadašnjem Titogradu 1978. godine. Položio je sudsko advokatski ispit u Beogradu 1979. godine, i apsolvirao postdiplomski studij na Internacionalnom univerzitetskom centru u Dubrovniku, radom na temu ,,Istorija kulture jadranske obale”.
Već kao omladinac i student, biva aktivan u društvenom životu sa nizom zaduženja u jednopartijskoj Crnoj Gori i organima Saveza Komunista. Omladinsko glasilo ,,Mi”, Časopis za umjetnost, nauku i kulturu ,,Ars”, Književna opština Cetinje, Radio Cetinje i niz književnih i kulturnih manifestacija vezanih za Cetinje i Crnu Goru, samo su dio projekata koje je inicirao i realizovao.
Slavko Perović poslije rada na više zaduženja, izmedu ostalih na mjestu Opštinskog javnog tužioca, dekretom Vlade SR Crne Gore, 5. avgusta 1988. godine biva smijenjen zbog “neprikladnog” političkog angažmana.
Optužen kao idejno-politički neprikladan, zbog nedjelovanja u skladu sa Statutom Saveza Komunista Jugoslavije (SKJ) i stavovima partijskih organa, Slavku Peroviću se izriče “najstrožija idejno–politička mjera” i biva smijenjen sa funkcije člana Komiteta Saveza Komunista na Cetinju i funkcije Predsjednika Književne Opštine Cetinje.
Povod je bio odluka Slavka Perovića tada na mjestu Predsjednika Književne Opštine, da dozvoli da se na Cetinju štampa ,,Etnogenezofobija”, Sava Brkovića. Ta odluka će rezultirati njenim štampanjem i izdavanjem a za posljedicu imati osudu Saveza komunista da je pečatira kao “knjigu koja je načinila štetu Cetinju”, i onoga ko je odobrio stavi u na listu “državnih neprijatelja”.
Slavko Perović je jedan od osnivača i utemeljivača Liberalnog saveza Crne Gore na Cetinju, 26. januara 1990. godine. Svoj liberalno–demokratski rad započeo je kao predsjednik Izvršnog odbora LSCG 1990. godine, da bi na Prvoj redovnoj skupštini LSCG u Cetinju, 1991. godine, bio izabran za predsjednika LSCG. Poslanik je u višestranačkoj Skupštini Crne Gore od njenog konstituisanja (1990.), a u svojoj karijeri, tu dužnost je preuzeo po drugi put nakon parlamentarnih izbora novembra 1996. godine. Te iste godine će biti inicijator istorijske koalicije ,,Narodna Sloga” (1996.) kojom utemeljava puteve pomirenja srpstva i crnogorstva u Crnoj Gori sa ciljem da Crna Gora sa političkih krene ka rješavanju svakodnevnih problema.
Perović je jedan od inicijatora za osnivanje Internacionalnog Tribunala za ratne zločine u Den Hagu, (Holandija), koji 17. novembra 1993. godine počinje sa radom, a danas traži izručenja odgovornih za sramne stranice istorije koju, nažalost, tadašnji rad LSCG nije uspio da spriječi.
Slavko Perović prolazi cio spektar funkcija u LS; na zasijedanju II vanredne konferencije LSCG u Budvi, decembra 1997. godine, shodno novom Statutu stranke, izabran je za političkog lidera LSCG. Na trećoj redovnoj konferecniji LSCG održanoj u Igalu (1999), izabran je za rizničara LSCG. A na vanrednoj konferenciji u Podgorici (2001.) izabran je za portparola.
Poslije oktobarskih parlamentarnih izbora 2002. godine, i propagande vladajućeg režima, Slavko Perović ne želeći da kampanje i hajke na njega oštete LSCG, povlači se sa funkcija i ,,zamrzava’’ politički rad LSCG. U svojoj trinaestogodišnjoj borbi LSCG, od osnivačke 1990., do 2003. godine, bio je i ostao na istom putu borbe za slobodu, prosperitet, državnu, nacionalnu, kulturnu, i istorijsku prepoznatljivost, i integraciju Crne Gore u evropske tokove.
Slavko Perović je objavio dvije zbirke poezije ,,Sklonite instrumente – ja sam tu” (1983) i ,,Kantarion” (1986). Nove pjesme objavljuje na svom blogu.
Oženjen je i otac dvoje djece: Jovane i Mojaša. Živi u Pragu i na Cetinju.