Redakcija Zaštita životne sredine samo na papiru
U multimedijalnoj sali NVO ‘’Avlija’’ 18. februara 2019. godine održana je radionica na temu ‘’Šta mladi mogu i trebaju da učine za životnu sredinu’’ na kojoj su učesnici projekta upoznati sa prirodnim nasljeđem u opštini Rožaje, kao i sa problemima zaštite životne sredine. Materijal sa radionice će se iskoristiti narednih dana za produkciju videa o stanju životne sredine koji će biti prikazan u martu 2019. godine.
https://youtu.be/56tZiuO-liE
Na radionici je ukazano na nebrigu lokalnih i državnih vlasti na očuvanju životne sredine i nizak nivo svijesti većine građana o odgovornosti za očuvanje prirodnog nasljeđa Rožaja, odnosno Crne Gore. Učesnici projekta su prethodnih dana anketirali sto građana, pretežno mladih koji su u anketnom listiću od ponuđenih deset glavnih ekoloških problema sa kojima se susreću građani Rožaja glasali za jedan koji smatraju da predstavlja najveći problem.
42 posto anketiranih su naveli kao najveći problem gradska deponiju u kanjonu Ibra, koja je često zapaljena, a dim i smrad smeta vozačima koji prolaze Jadranskom magistralom i mještanima sela Besnik.
Komentarišući rezultate ankete na radionici, mladi su identifikovali kao dodatni problem i loš odnos građana prema životnoj sredini kao i loš rad Komunalne policije, te su prisutne brojne divlje deponije pored puteva, baca se smeće u Ibar, Lovničku rijeku i druge lokalne rijeke, baca se smeće sa zgrada, u podrume zgrada i često pored kontejnera umjesto u njih.
Na radionici je istaknuto i neriješeno pitanje regionalne deponije za nekoliko opština sjevera Crne Gore, a takođe je bilo riječi da oko selektivnog odlaganja otpada nema ni pomena iako je Crna Gora navodno ekološka država već tri decenije, a samim tim Rožaje ekološki grad.
28 % anketiranih smatra da su najveći problem u opštini Rožaje azbestne cijevi primarnog vodovoda iz Grlje i Vrela Ibra koje nijesu promijenjene niti se planiraju promijeniti jer ne postoji plan da se ovaj višedecenijski problem riješi.
Cementno-azbestne cijevi su nakon Drugog svjetskog rata ugrađivane u vodovodne sisteme bivše SFRJ, ali je u međuvremenu, dokazano da vlakna azbesta mogu da naškode ljudskom zdravlju i azbest kao materijal zabranjen je u EU još prije 15 godina. Poznato je da su cijevi ugrađene odavno, da se materijal oštećuju što predstavlja potencijalnu opasnost da se vlakna azbesta nađu u vodi.
17 % anketiranih smatra da je najveći problem u opštini Rožaje nepostojanje azila za pse i mačke, odnosno nebriga za dobrobit životinja koje su napuštene i koje često u perifernim djelovima grada u čoporima lutaju, plaše i uznemiravaju djecu i odrasle, posebno u zimsklim mjesecima kada nemaju hrane.
13 % anketiranih vidi kao najveći problem u gradu nepostojanje parka, rekreativnih pješačkih i biciklističkih staza, igrališta za djecu i uređenih izletišta.
Na radionici se govorilo o neuređenim izletištima Vrelo Ibra, Crnja, Bukeljska rijeka, kao i vidikovaca Top i Izlit i drugih. Ovaj problem bi mogao da se riješi veoma brzo i sa malo sredstava postavljanjem po nekoliko drvenih klupa, par stolova i po jednog skloništa od kiše i ljetnjikovca.
Na radionici je spomenuta i opasnost uništenja ne samo potencijalnog arheološkog lokaliteta Brezovačko brdo već i cijele šume od čak tridesetak hektara za potrebe tzv. nove industrijske zone. Prema riječima poznatog biologa i ekologa mr Halila Markišića Brezovačko brdo je lokalitet izuzetnih prirodnih i kultuno-istorijskih vrijednosti na području opštine Rožaje. Markišić je ponovio predlog da se cio prostor Brezovačkog brda između Crnje i Plunčanske rijeke zaštiti i uredi kao gradski park sa višekilometarskim pješačkim i biciklističkim stazama, ljetnjikovcima za odmor i skloništima od kiše, teretanom na otvorenom, dječjim igralištima, botaničkom baštom, uz obavezno očuvanje arheološkog lokaliteta. Profesor Markišić smatra da će buduća park-šuma ”Brezovačko brdo” sa Karavanskim putem činiti izvanredan turistički kompleks, uz podsjećanje da je desno od Karavanskog puta već izgrađen turistički kompleks ”Jela Resort”.
Uočen je i višedecenijeski problem velike potrošnje drva tokom duge grejne sezone, kao i problem što se drva za ogrev od proljeća do kasne jeseni istovaraju na trotoare, gdje se pile radnim i neradnim danima stvarajući buku i prašinu, gdje se krate, slažu i često suše, a pilotina najčešće završi u rijekama.
Mladi su kao pozitivan primjer naveli izgradnju kolektora koji treba da pokupi fekalnu kanalizaciju koja ide u Ibar i ocijenili projekat kao jedan trenutno najznačajniji projekat koji se realizuje.
U toku je priprema flajera i brošure o stanju kulturno-istorisjkog i prirodnog nasljeđa u opštini Rožaje koji će biti dijeljeni tokom marta kada se planira i organizovanje još jedne radionice, izložba fotografija i premijera filma o stanju kulturno-istorijskog nasljeđa u opštini Rožaje.
Cilj projekta koji NVO „Avlija“ sprovodi uz podršku Američke ambasade u Podgorici je promovisanje razumijevanja koncepta multikulturalnog društva kroz uvođenje, promociju i podsticanje tolerancije, razumijevanja i poštovanja između mladih različitih identiteta sa akcentom na antifašizam, kao i podizanje svijesti o značaju očuvanja zajedničkog kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa u lokalnoj zajednici.
