Projekat „Vratimo se prirodi – za zelenu budućnost“ predstavlja subgrant finansiran u okviru projekta “Zajedno za bolju klimu u Crnoj Gori”, koji NVO Green Home realizuje, u saradnji sa partnerskim organizacijama Climate Action Network iz Brisela (CAN Europe) i Savjetom za ekološku gradnju Crne Gore.
Projekat su podržali Delegacija Evropske unije u Crnoj Gori kroz IPA Programa za razvoj civilnog društva 2016, Crna Gora i Ministarstvo javne uprave i trajaće do kraja avgusta 2020. godine.
Činjenica je da je smeće svuda od Ulcinja do Rožaja, da se stanje nije značajnije poboljšalo unazad tri decenije, da nema selektivnog odlaganja otpada, da nema primjene kaznenog zakona za zagađivače, da lokalne Komunalne policije ne rade svoj posao, da lokalne vlasti ne rade na iznalaženju rješenja za probleme deponija, odnosno na formiranju regionalnih deponija i izrade rješenja za recikliranje otpada, tako da ovaj pilot projekat treba da pokaže da se problemi u lokalnim zajednicama mogu prevazići brzo i relativno jeftino ako se pronađu i primijene prava rješenja.
Klimatske promjene, ukoliko se ostvare u svojoj punoj mjeri, promijeniće način života kakav poznajemo, sa nepovratnim negativnim uticajima na životnu sredinu. Nivo svjetskog mora već sada raste, zbog porasta temperature morske vode i otapanja lednika na polovima. Klimatske zone i njihovi ekosistemi se pomjeraju prema polovima sa porastom temperature, ostavljajući pustinjske naseobine iza sebe.
Ekstremne vremenske promjene kao što su poplave, suše, zemljotresi i oluje se povećavaju po broju i po jačini, što je dokaz da je čovjek uzrokovao globalno zagrijavanje koje se ubrzano nastavlja.
Smatra se da povećanje energetske efikasnosti može biti najproduktivnija energetska alternativa, sa praktično neograničenim mogućnostima. Pored toga, ušteda energije značajno doprinosi stimulisanju inovacija, povećanju zaposlenosti i ekonomskog rasta. Relativno malim ulaganjima, boljim izborom tehnološke opreme i energenata, boljom organizacijom, poboljšanjem kvaliteta u eksploataciji mogu se postići značajne energetske i finansijske uštede.
Energetska efikasnost u građevinarstvu prepoznata je kao područje koje ima potencijal za smanjenje ukupne potrošnje energije, što se postiže kvalitetnom izolacijom i pravilnim izborom građevinskih materijala.
Zagađivanje vazduha nastaje u prvom redu kao posljedica sve većeg razvoja tehnike i tehnologije, a posebno industrije i energetike. Razvoj industrijalizacije u svijetu i kod nas postiže sve veće rezultate, ali istim tempom nanosi i štetne posljedice sredini u kojoj čovjek živi. Zagađenost vazduha se javlja kao osnovni problem u oblastima gdje je razvijena industrija. Posebno se javlja u gradovima sa razvijenim saobraćajem, gdje je učešće produkata sagorijevanja od motornih vozila skoro 50%. Vazduh najčešće zagađuju štetne materije kao što su: sitne čestice prašine i čađi, ugljen-monoksid, sumpor-dioksid, izduvni gasovi iz automobila. Zagađenost vazduha prije svega utiče na stanovnike velikih gradova i industrijskih centara.
NVO Green Home je kroz podršku projektima organizacija civilnog društva (OCD) u Crnoj Gori u okviru projekta “ZAJEDNO ZA BOLJU KLIMU U CRNOJ GORI” podržao realizaciju šestomjesečnog projekta NVO Avlija ”Vratimo se prirodi – za zelenu budućnost”
Cilj projekta podizanja opšte svijesti o značaju mjera očuvanja životne sredine, održivog razvoja i energetske efikasnosti za ublažavanje klimatskih promjena na primjeru dijela Bandžovog brda u opštini Rožaje gdje će se unaprijediti kapaciteti NVO Avlija u oblasti zaštite životne sredine i rješavanja ekoloških problema u lokalnoj zajednici.
Stanje životne sredine u Crnoj Gori se nije znatno poboljšalo unazad 30-tak godina uprkos tome što je Crna Gora ekološka država, što su se vodile informativne i edukativne kampanje na državnom nivou, i što se broj kontejnera višestruko povećao. Tako da je i dalje jedan od najvećih ekoloških problema u opštini Rožaje divlje deponije pored korita rijeka, u rijekama, pored izletišta i puteva. Najveći problem je gradska deponija u kanjonu Ibra koja je skoro cijelo vrijeme zapaljena i dim smeta najviše vozačima Ibarske magistrale i mještanima okolnih sela, posebno Besnika.
Činjenica je da je smeće svuda od Ulcinja do Rožaja, da se stanje nije značajnije poboljšalo unazad tri decenije, da nema selektivnog odlaganja otpada, da nema primjene kaznenog zakona za zagađivače, da lokalne Komunalne policije ne rade svoj posao, da lokalne vlasti ne rade na iznalaženju problema deponija (formiranje regionalnih deponija i izrade rješenja za recikliranje), tako da ovaj pilot projekat treba da pokaže da se problemi mogu prevazići brzo i relativno jeftino ako se pronađu prava rješenja.
S vremena na vrijeme se očiste divlje deponije, smeće odgurne niz stranu ili popune udubljenja i zatrpa zemljom ali problem divljih deponija nikada se nije sistematski rješavao u saradnji: NVO – Turistička organizacija – Mjesna zajednica – Komunalno preduzeće – Komunalna policija – Radio i televizija (mediji) – Građani. Zbog toga želimo da pokažemo da je moguće postići promjene u zajednici ako se problem pravilno tretira, a u rožajskom naselju Bandžovo brdo koje je najveća mjesna zajednica u opštini postoje brojne divlje deponije.
Od septembra 2019. godine šumski kompleks Brezovačko brdo u opštini Rožaje pored naselja je zaštićen kao park-šuma. Na samom ulazu, kao i pored zaobilaznice koja se graniči sa park-šumom su brojne divlje deponije. U prvoj polovini 2019. godine je Komunalno preduzeće je dio smeća pored zaobilaznice uklonilo i nedugo zatim nikle su nove divlje deponije na istim lokacijama tako da se problem dodatno usložio jer je sada neophodno izvući smeće rastureno niz crnjsku stranu iz park-šume i ukloniti smeće sa proširenje pored zaobilaznice.
Ideja je da se pokrene kampanja osvješćivanja građana u koju bi se uključili Komunalno preduzeće, Turistička organizacija, Komunalna policija, Radiotelevizija Rožaje, mjesna zajednica Desna obala Ibra I, škole i NVO. Plan je da se volonterskim akcijama ukloni smeće, da se djelovi gdje se odlaže smeće poslije čišćenja zagrade i na taj način smo sigurni da bi se u tom dijelu riješio problem. Naravno, nažalost u drugim djelovima grada bi se i dalje nepropisno odlagao otpad ali bi se riješio problem park-šume i najveće mjesne zajednice i pokazalo da je moguće promijeniti navike građana ako djeluju sve zainteresovane strane.
Sa rješavanjem ovog velikog problema će se ojačati kapaciteti i uticaj NVO jer će se prema lokalnoj Skupštini ići sa predlogom mjera za rješavanje problema divljih deponija. A kako se u neposrednoj blizini, zapravo sa park-šumom graniče etno selo Jela, farme krava i koza i dva pčelinjaka, a desetak kilometara odatle gradi ski centar Štedim ublažiće se problem divljih deponija koje su prva zamjerka turista, uticati na održivi razvoj i klimatske promjene.
Na Bandžovom brdu koje broji polovinu gradskog stanovništva nalaze se osnovna škola ”25. maj” i dvije srednje škole, Sportski centar sa sportskim poligonima, park-šuma Brezovačko brdo, a u toku je izrada Rješenja održive urbane mobilnosti za naselje Bandžovo brdo uz podršku Zajednice opština Crne Gore i Njemačkog društva za međunarodnu saradnju – GIZ što uliva nadu da će se u narednom periodu raditi na dodatnom uređivanju parka i pješačko-biciklističkih staza te je neophodno riješiti problem odlaganja otpada pored stadiona, pored puteva, staza i zaobilaznice koja se graniči sa park-šumom.
Projektom je planirano mapiranje divljih deponija, anketiranje građana o ekološkim problemima i načinu rješavanja istih na teritoriji opštine Rožaje, okrugli sto o ekološkim problemima na teritoriji opštine Rožaje, uklanjanje divljih deponija u park-šumi Brezovačko brdo, zatim poslije čišćenja smeća zagrađivanje dijela Karavanskog puta ispod zaobilaznice (prema ulazu u park-šumu), publikovanje brošure o energetskoj efikasnosti, organizovanje dvije radionice u prirodi, sadnja 200 sadnica koja će uticati na svijest građana o potrebi sadnje drveća za ublažavanje klimatskih promjena, akcija čišćenja smeća na kojoj će volonteri biti nagrađeni sa štednom sijalicom, produciranje šest radio i jedne TV emisije koje će takođe uticati na povećanje svijesti ciljne grupe o energetskoj efikasnosti.
The Project “Together for Better Climate in Montenegro “ is funded by the European Union, under the IPA 2016 CSF Programme. The content of this document are the sole responsibility of NGO Green Home can under no circumstances be regarded as reflecting the position of the European Union.