NIKŠIĆ je drugi po veličini grad Crne Gore u kome živi oko 78.000 stanovnika, a površinom obuhvata 15% teritorije Crne Gore. U Nikšiću živi moguće i do 2 % stanovništva bošnjačke nacionalnosti iako posljednji popis pokazuje oko 1 % bošnjačko-muslimanskog stanovništva.
Osmanlije su svojom nogom kročile na tlo Nikšića 1465. godine. Ovaj srednjovjekovni gradić su Osmanlije zatekle u ruševnom stanju, i takvim je bio tokom čitavog 17. vijeka, jer su ga Osmanlije napustile oko 1590. godine. Tvrđava Onogošt je sagrađena krajem 17. vijeka u kome su se naselile protjerane bošnjačke porodice iz Herceg Novog. Tvrđava je nosila naziv Onogošt sve do 1767. godine kada je zamijena nazivom Nikšić. Prvi stanovnici tog perioda bili su izbjegli Bošnjaci Herceg Novog i Risna. 1711. godine su se naselili i prognani muslimani iz Crne Gore, Meduna, Kuča, Pipera. Iz Nikšića je i poznati bošnjački alhamijado pjesnik hafiz Salih Gašević.
Grad Nikšić se sastojao iz mahala: Mušovića, Hercegnovske, Podgoričke, Spuške, Kučke, Piperske, Ferizovića i Grudske mahale.
U Nikšiću i okolini bilo je sagrađeno nekoliko džamija.
Donjogradska džamija se nalazila u Donjem Gradu nikšićke tvrđave, izgrađena je 1695. Godine za potrebe vojne posade i bošnjačkih izbjeglica iz Risna i Herceg Novog. Druga džamija se spominje 1713.godine, i to na samoj nikšićkoj tvrđavi. Pašina džamija, odnosno glavna džamija, izgrađena je krajem 17., a početkom 18. stoljeća. To je bila najveća i najljepša džamija u Nikšiću i okolini. Hadžidanušina džamija je sagrađena tokom prve polovine 18. vijeka. Nalazila se ispred samih glavnih gradskih vrata. Podigao ju je prvi kapetan nikšićke tvrđave Husein-aga Danjević. U jednom od crnogorskih napada na Nikšić, zajedno sa Rusima, džamijska munara je djelimično urušena, pa se zbog toga kasnije nazivala Krnja džamija. Sve spomenute džamije su porušene, ostala je samo Hadži Ismailova džamija sagrađena 1804. godine. Nalazi se u nekada Grudskoj mahali, jer je hadži Ismail Mehmedukić – Lekić bio iz Gruda.
Hadži Ismailova džamija je veoma lijepa ali arhitektonski jednostavna građevina kvadratnog osnova manjih dimenzija. Pokrivena je četvorosvodnim krovom. Molitveni prostor osvjetljava dnevna svjetlost sa ukupno 6 prozora, po dva prozora sa tri strane. U jugoistočnom zidu okrenutom prema Kabi u Meki prema kojoj se vjernici okreću prilikom molitve nalazi se mihrab. Desno je drveni mimber sa kojeg imam obavlja hutbu petkom prije džuma namaza.
U unutrašnjosti džamije nalazi se i mahfil – galerija koja je smještena duž cijelog zida iznad glavnog ulaza.
Uz desni zid džamije sa vanjske strane, gledano sa glavnog ulaza je kamena munara visine oko 15 metara. Pri njegovom gornjem dijelu nalazi se šerefet – balkon, koji služi mujezinu za pozivanje vjernika na molitvu. Minaret Haži-Ismailove džamije je izgrađen od lijepo klesanih kamenih kvadara. Osnova minareta je pravougaonog oblika da bi se nastavila u valjkastom obliku. Unutar minareta, do šerefeta vodi spiralno stepenište.
Iako je džamija navodno pod zaštitom od 1952. godine jasno je da se joj se nije posvećivala dužna pažnja; neophodna je restauracija i vraćanje orginalnog izgleda jer je riječ o jednom o najznačajnijih kulturno-historijskih i sakralnih spomenika iz osmanskog perioda. Zapravo, ova džamija i zbog prošlosti, sadašnjosti i budućnosti zaslužuje da bude prva na listi za restauraciju.
Do pred crnogorsko osvajanje 1877. godine, poslije dvogodišnje opsade Nikšić je imao više muslimanskih grobalja. Van Nikšića su postojale džamije u Grahovu, Ndolu, Crkvicama u Goranskom, odnosno Pivi. Poslije osvojenja Nikšića od 3.200 Bošnjaka samo je 30 ostalo u gradu, dok su svi Nikšićani otišli u muhadžirluk, prvo ka Mostaru, pa Sarajevu gdje su priužili otpor austrougarskoj okupaciji 1878. Godine da bi ih zbog toga Austrougari za kaznu protjerali prema Nikšiću. S obzirom da su im kuće i imanja bili uzurpirani i oteti Nikšićani su nastavili put prema Sandžaku i drugim mjestima od kojih su mnogi uzeli prezime Nikšić.
