Redakcija Prof. dr Draško Došljak
POETIKA U DJELU BLAŽA ŠĆEPANOVIĆA
(Grupa autora: “Poetika u djelu Blaža Šćepanovića”, zbornik radova, Lider Mont Media, Mojkovac 2019, 78 str)
U izdanju “Lider Mont Media”, koje potpisuje dr Mirko Jakovljević, ovih dana je štampan zbornik radova sa Okruglog stola, koji je održan 15. juna 2019. godine, u Mojkovcu, a posvećen je poetici djela Blaža Šćepanovića.
Na početku ovoga zbornika, koji sadrži 13 studija, u “Riječi urednika”, Radonir Perišić ističe: “Blažo Šćepanović, pjesnik koji je za 32 godine života bljesnuo na crnogorskom književnom nebu ostavio je pjesničko nasljeđe koje sveukupnu poetsku baštinu južnoslovenskih naroda čini trajno bogatijom – bio je neoprostivo prekriven tišinom prećutnog zaborava”. Upravo, ovaj “zaborav” je bio povod da se, najprije, organizuje okrugli sto, a, zatim, štampa ovaj zbornik o književnom djelu ovog crnogorskog književnika.
Blažo Šćepanović (1934 -1966), ponikao u bjelopoljskom podneblju, je “jedan od darovitijih crnogorskih poratnih pjesnika, čiji je životni i književni put prekinula tragična smrt na Ohridskom jezeru tokom trajanja Struških večeri poezije, 26. avgusta 1966. godine”. Objavio je zbirke pjesama: “Lobanja u travi”, “Ivicom zemlje zmija”, “Smrću protiv smrti”, “Mlado pokoljenje”, “Smrt pjesnikova” i “Zlatna šuma”.
Zbornik sadrži sljedeće studije i priloge: “Usnuli i probuđeni san jednog pjesnika” – autor Borislav Jovanović; “Kako naučiti ljude da pišu pesme” – autor prof. dr Dobrivoje Stanojević; “O poetskom izboru Blaža Šćepanovića ljubavlju izmjereno vrijeme” – autorke dr Sofije Kalezić Đuričković; “Smrt u poetici Blaža Šćepanovića” – autora dr Mirka Jakovljevića; “Pisci i politika” – autor dr Radenko Šćekić; “Eho poetike Blaža Šćepanovića” – autorke Nataše Žurić; “Zlatna šuma” – Rajko Cerović; “Zaljubljenik u lobanju u travi” – Janko vujisić; “Blažo Šćepanović (1934-1966)” – Bogić Rakočević; “Puška” – mr Irena Ivanović; “Blažo Šćepanović – pjesnik pesimizma ili nade” – Edin Smailović; “Blažo Šćepanović, pjesnik zavičaja i svijeta” – mr Zoran Bošković i “Vjera u prevratničku moć riječi” – Radoman Čečović.
“Modernost Šćepanovićeve lirike” – piše Borislav Jovanović – ” nezavisno od tematske orijentacije je bila evidentna i na jugoslovenskoj sceni njegovog doba, ali je njena poetska struktura, senzibilitet, pjesnički tok svijesti o samom subjektu, sadržalo neophodnu subverzivnost. Imala je, zapravo, to štodanas daje sve prerogative nadrealističko-simboličkog poetskog koda.”
Prof. dr Dobrivoje Stanojević u svojoj studiji ističe da je “Lirika Blaža Šćepanovića naglo prigrljena spremnost da se preispitaju ustaljene pesničke konstrukcije koje su, do njegovog pojavljivanja… uspevale da nametnu svoje vrednosti u vidu samorazumljivog neoromantizma pevanja”.
Dr Sofija Kalezić Đuričković u svom radu piše o strukturnim i kvalitativnim odlikama do sada najuspjelijeg pjesničkog izbora Blažove lirike od strane Vojislava Minića. Ona potencira da je “Šćepanović u refleksivnoj lirici sigurno ostvario svoje najveće domete”.
Dr Mirko Jakovljević u studiji ovoga zbornika podvlači da je “tema smrti večita inspiracija pesnika, a Šćepanović je tom pojmu otvorio nove lirske horizonte dodajući ukupnom pesničkom, ali i sopstvenom životnom proživljavanju elemente pesimizma. Na tom putu, Šćepanović se legitimiše modernom i urbanom lirskom ekspresijom”.
“Pjesnik bogate refleksivnosti”, piše Rajko Cerović, “modernog shvatanja smisla i uloge poezije, Blažo Šćepanović kao da nije značajan povod za pjesmu, koji naoko može ležati u rodoljubivoj ili drugoj emociji; on uvijek postaje pjesnik vlastite složene intime, njegova poezija se uvijek razgranava u rafinovani izraz, u višu vrstu bogatog samogovora i ličnog samodoživljaja bogatstva svijeta”.
Dr Radenko Šćekić u svom radu “Pisci i politika”ističe : “Tragika intelektualca, pisca, pjesnika obilježje je većine epoha, naročito socijalističke. U kojoj su se prožimale romantičarske revolucionarne vizije, ljubavne tematike, razočarenja sistemom u ketmanskom, mimikrijskom duhu”.
“Blažo Šćepanović je”, piše Janko Vujisić u ovom zborniku, “pjesnik crvenih ruža, spleta mišića, stijena kolone u planini, pjesnik mirisa i zvuka, pjesnik prkosa i ponosa i pjesnik lobanja”.
“Šćepanovićeva poetika”, saopštava Nataša Žurić u prilogu ovoga zbornika, “snažno sazrela za njegovog kratkog života, oplemenjena riječju kja je za njegovu liriku kako predmet, tako i bazični krik opjevanja, koji oblikuje sažetim izrazima, dubokom emocijom, snažnom refleksijom”.
Bogić Rakočević u svom prilogu za ovaj zbornik veli da “Šćepanovićeva poezija se kontinuirano bavi čovjekom u dramatičnim okolnostima, u životnom bezizlazu gdje se smrt nameće kao jedino i spasonosno rješenje”.
U ovom zborniku je i rad mr Irene Ivanović koja piše: “Svoj patriotizam, otadžbinstvo i rodoljubive emocije, pjesnik Blažo Šćepanović je izrazio već u prvim pjesmama ‘Petokraka’ i ‘Na brezi’, a ovim temama se bavi sve do stvaranja posljednje pjesme ‘Puška’ koja je posthumno objavljena”.
Edin Smailović u svom eseju zapisuje da je Šćepanovićeva poezija “izraz dubokih sumnji, nezadovoljstva i boli unutar pjesnikove duše, ali i suptilna analiza onoga gdje živi i okolnosti koje ga okružuju”.
U svom radu “Blažo Šćepanović, pjesnik zavičaja i svijeta”, mr Zoran Bošković zaključuje: “Kratak život pjesnika i nepunih deset godina pjesničkog stvaralaštva je biografija, koja je vremenski okvirena u tri decenije života, stradanja, patnji, uspjeha. Vulkan njegovog talenta mnogo je obećavao, ali očito baklja slobode kojoj se on nakratko pridružio i bio njen učesnik, brzo se ugasila. Pjesničko stvaralaštvo nije imalo vremena da se uzdigne u pjesničke visine, kako je obećavao pjesnik u godinama mladosti”.
Radoman Čečović u radu “Vjera u prevratničku moć riječi” saopštava da se Blažo Šćepanović “svojim opusom priklonio onoj poslijeratnoj modernističkoj struji jednostavno se ugledajući na nju podržavajući ipak više formu tadašnjeg pjevanja nego sam pjesnički senzibilitet koji uvijek mora imati visok stepen inventivnosti ipak rasterećen viška u slici i izrazu”.
Objavljivanje ovoga zbornika pokazuje da je književno djelo Blaža Šćepanovića izdržalo probu vremena. Zbornik predstavlja značajan doprinos proučavanju Šćepanovićevog djela, ali i poruku da se njegovo djelo mora još više i trajnije valorizovati, prije svega u crnogorskoj književnosti. Izdavač “Lider Mont Medija” je ovom knjigom postigao zacrtani i u uvodu navedeni cilj.
Prof. dr Draško Došljak
