Islamsko kulturno nasljeđe: Gusinje

GUSINJE je u Osmanlijsko doba imalo razvijene upravne, zanatske i trgovačke funkcije. Ovaj gradić, veoma znamenite historije imao je još znamenitiju arhitekturu. Danas je sačuvan samo dio kula, kuća i džamija iz perioda Osmanske imperije. Ovaj kraj dao četiri paše. Po posljednjem od njih, Ali-paši Gusinjskim Šabanagićem danas se naziva i poznato turističko izletište u ovom gradu, Ali-pašini izvori. Ali-paša je ostao zapamćen jer nije priznao odluke Berlinskog kongresa i odluke sultana da se Plav i Gusinje dodijele Crnoj Gori 1878. godine. Tada Gusinje postaje samostalna teritorija, sve do 1912. godine. Ovaj gradić je dao veliki broj antifašista, imama, književnika i doktora nauka iz svih oblasti. Gusinje je poznato, kao i Plav, i po vrijednom duhovnom blagu: lirskim i epskim pjesmama.

Uspostavljanjem granice sa Albanijom, početkom 20. vijeka, Gusinje sa okolinom je postalo periferan i izolovan kraj, što je uticalo na slabljenje njegove ekonomske moći. Najveće migracije iz gusinjskog kraja desile su se 1914, 1919, 1925, 1933, 1936. ka Turskoj i Albaniji i od 1945. godine do danas ka Americi, zapadnoevropskim državama, Podgorici, Sarajevu, Peći, Prištini, Skoplju i drugim gradovima. Gusinje je dobilo status opštine 2014. godine.

U Gusinje iz osmanskog perioda sačuvane su sljedeće džamije: Čekića džamija, sagrađena 1687. Godine a obnovljena 1972. godine, džamija u Gornjem Vusanju, sagrađena 1710. godine a obnovljena 1970. godine, Vezirova džamija, sagrađena 1765. godine, džamija u Martinovićima, sagrađena 1800. Godine, obnovljena 1967. godine, Ćosovića džamija iz 1867. godine, Nova Radončića džamija, prvobitno sagrađena 1899. godine, obnavljana 1985. i 2001. godine sagrađena nova džamija, Đonbalića džamija u Donjem Vusanju sagrađena 1910. godine a obnovljena 1981.. Sve džamije treba restaurati i sačuvati od daljeg uništenja, posebno drvene munare koje su jedan od simbola plavsko-gusinjskog kraja.

Porušene džamije u Gusinju džamija sultan Ahmeda I, sagrađena u periodu 1603-1617, izgorela u požaru 1746-7. godine, Đul-begova džamija, sagrađena 1833. godine, Ali-begova džamija, sagrađena 1852. godine, zapaljena 1896. godine, džamija u Ćosovićima, sagrađena 1867. godine, džamija se srušila zbog nebrige mještana.

https://youtu.be/Zb5y-8uSIjI?si=fS2B6gawj5tC-UdE

U Gusinjskom kraju još uvijek postoji veoma vrijedna pokretna materijalna kulturna baština: vunjene prostirke, ćilimi ‘’granaši’’, sedžade, ponjave, stazice, vezeni predmeti, mahrame, bošče, čaršafi, jastuci, djelovi narodne nošnje, ali sve to polahko nestaje iz gusinjskih kuća. Tek se po nešto čuva u privatnim etnografskim zbirkama u Gusinju.