Redakcija 
Običaji i tradicija muslimana Crne Gore: brak, rođenje djeteta i sunetluk (obrezivanje)
Muslimanka zajednica u Crnoj Gori bogata tradicijama i običajima koji se prenose s generacije na generaciju. Ovi običaji, iako pod uticajem moderne civilizacije, i dalje čine temelj kulturnog identiteta i društvenih normi. Posebno su značajni običaji vezani za sklapanje braka, rođenje djeteta i obrezivanje (sunetluk), koji predstavljaju ključne momente u životima muslimana Crne Gore.
Sklapanje braka: Tradicionalni običaji
Islam je bračnu vezu uzdigao na najviše stepene svetosti i učinio je osnovom za primarne opšte interese bračnog, porodičnog i društvenog života, kako pojedinca tako i zajednice. Zato je brak među najvažnijim životnim događajima u muslimanskoj zajednici Crne Gore, a običaji vezani za sklapanje braka duboko su ukorijenjeni u lokalne tradicije koje se oslanjaju na tradiciju prvih generacija muslimana u Meki i Medini. Sa dolaskom Osmanlija na Balkan i prihvatanjem islama širila se tradicija sklapanja braka po šerijatskim pravilima. Mladenci se obično upoznaju neposredno prije braka, jer je proces dogovaranja i pregovaranja između roditelja i rodbine sve rjeđa pojava.
Kada dođe do dogovora između porodica, mladenci i njihova rodbina okupljaju se na “hamdiji”, odnosno verskoj ceremoniji, tokom koje se izgovaraju verske reči i počinje brak. Najveći naglasak stavlja se na obavezu pred Bogom, jer je brak u islamu ne samo društveni, već i verski akt.
U nekim delovima Crne Gore prisutna je i tradicija mladoženje da pokloni mladići određenu sumu novca mladoj kao “dotu”, koja se često koristi kao pomoć za budući zajednički život. Iako se u savremenom društvu ova tradicija prilagođava, dotu i dalje mnogi gledaju kao znak poštovanja i ozbiljnosti braka.
Rođenje djeteta: Radost i vjerski običaji
Rođenje djeteta, posebno prvorođenog, dočekuje se s velikim veseljem u muslimanskim porodicama. Tradicionalno, nakon rođenja, otac ili drugi blizak član porodice obavlja obred akike, što podrazumijeva žrtvovanje životinje, najčešće ovce, i dijeljenje mesa sa rodbinom i siromašnima. Ovaj obred ima vjerski i kulturni značaj, jer se smatra da žrtvovanje predstavlja zahvalnost Allahu za darovanje djeteta i traženje Božje blagoslova za novorođenče.
Običaj aqiqe je važan i kao simbol dobrodošlice djetetu u svijet, a rodbina dolazi u posjetu porodici kako bi čestitala i donijela poklone. Takođe, prema tradiciji, novorođenčetu se u prvom danu života šapuće ezan u uho i onda se izgovara ime.
Roditelji često biraju ime koje ima duboko vjersko i kulturno značenje. Ime djeteta često se bira u skladu s muslimanskom tradicijom, a stariji članovi porodice mogu imati značajnu ulogu u njegovom odabiru.
Među muslimanima koji drže do tradicije popularna su imena iz porodice Božjeg Poslanika Muhameda, neka je na njega Božji mir i spas, kao i njegovih bliskih saradnika. Najpopularnije je ime Muhamed i varijante Mustafa, Ahmed, Mehmed.
Često je i ime Abdullah (Muhamedov otac), imena Hasan i Husein (Muhamedovi unuci), Alija (Muhamedov zet, otac Hasana i Huseina), Bećir/Bakir, Omer/Umer i Osman/Usman (Muhamedovi najbliži saradnici),
Popularna ženska imena su Amina, Emina (Muhamedova majka), Hatidža (Muhamedova žena), Fatima (Muhamedova najmlađa kćerka, supruga Alije i majka Hasana i Huseina), Aiša (Muhamedova žena, kćerka Ebu Bekra), Hava (prva žena).
Popularna su i imena Božjih poslanika: Adem, Idris, Salih, Ibrahim, Ismail, Ishak, Jakub, Jusuf, Ejub, Musa, Harun, Davud, Sulejman, Junus, Jahja, Isa i druga.
Muhamed je tražio danjegovi sljedbenici nadijevaju djeci lijapa imena, sa lijepim značenjem, a zabranio je nadijevanje nadimaka sa ružnim značenjem. Takođe postoji i ružan običaj da muslimani Crne Gore skraćuju prava imena: Abdullah u Avdo/Avdulj, Hasan u Haso, Husein u Huso, Alija u Aljo, Jusuf u Juka, Mustafa u Mujo, Sulejman u Suljo, Ibrahim u Ibro/Ibrica i tako dalje.
Sunetluk: Obrezivanje kao važan verski i kulturni običaj
Obrezivanje, poznato i kao sunetluk, predstavlja jedan od ključnih verskih običaja muslimana širom sveta, pa tako i u Crnoj Gori. Prema islamskim učenjima, obrezivanje je obavezno za sve muslimanske dječake, jer se smatra čistim i čistim činom koji se mora obaviti u što mlađem uzrastu, obično između 7. i 10. godine života. Iako je sunetluk pretežno verski ritual, on je duboko ukorijenjen u kulturi i često ima i društveni značaj.
U Crnoj Gori, sunetluk je obeležen svečano i sa posebnim ceremonijama. Običaj se često obavlja uz prisustvo porodice i prijatelja, a ceremonija uključuje i darivanje poklona djetetu. U nekim delovima Crne Gore, obred obrezivanja je prilika da porodica i prijatelji organizuju okupljanje, uz pripremu specijalnih jela i svečanosti.
Sunetluk se ne posmatra samo kao medicinski ili higijenski postupak, već kao čin u kojem se dečaku omogućava da postane deo zajednice i tradicije. Iako se u savremenom društvu medicinski obrezivanje sve više obavlja u bolnicama, ceremonijalni aspekt sunetluka zadržava dubok kulturni i verski značaj.
Običaji vezani za brak, rođenje djeteta i sunetluk u muslimanskoj zajednici Crne Gore predstavljaju snažnu povezanost između religije, kulture i porodice. Iako se tradicije s vremenom prilagođavaju modernim okolnostima, njihovo održavanje i dalje igra ključnu ulogu u očuvanju identiteta i zajedništva muslimanskog društva u ovoj zemlji. Ovi običaji ne samo da obogaćuju svakodnevni život, već i podsećaju na važnost porodice, vere i zajedničke tradicije, koja je temelj stabilnosti i harmoničnih odnosa unutar zajednice.
