Redakcija Zagađenje vazduha u Rožajama: Deponija „Mostina“ i gužve na ulicama ugrožavaju zdravlje građana
Piše: M. P.
Opština Rožaje već godinama se suočava sa problemom zagađenja vazduha, koji ozbiljno narušava kvalitet života građana i ugrožava njihovo zdravlje. Glavni izvori zagađenja su česta paljenja deponije „Mostina“ i sve veći broj automobila na ulicama, što dodatno komplikuje stanje. Projekat „Pravo na zdravo“ nastoji da podigne svijest o ovom problemu i pronađe rješenja koja će omogućiti čistiji vazduh za sve.
Deponija „Mostina“: Ekološka i zdravstvena bomba
Deponija „Mostina“ već dugo predstavlja problem za opštinu Rožaje. Smještena u blizini kanjona rijeke Ibar, ova deponija se često pali, što uzrokuje emisiju gustog dima i toksičnih gasova. Stanovnici okolnih sela, poput Besnika i Dace, redovno prijavljuju kako ih dim guši, naročito tokom ljetnjih mjeseci kada su paljenja najčešća.
Toksične supstance koje nastaju sagorijevanjem otpada, uključujući plastiku i druge materijale, mogu izazvati ozbiljne zdravstvene probleme, poput:
- Respiratornih bolesti (astma, bronhitis, hronične opstruktivne bolesti pluća),
- Kardiovaskularnih oboljenja,
- Rizika od razvoja karcinoma usljed udisanja otrovnih čestica.
Deponija ne samo da ugrožava kvalitet vazduha, već i zagađuje zemljište i podzemne vode, što predstavlja dodatni ekološki izazov za regiju.
Saobraćajni haos: Automobili kao glavni zagađivači
Pored problema sa deponijom, sve veći broj automobila na ulicama Rožaja dodatno doprinosi zagađenju vazduha. Lokalni saobraćaj često je preopterećen, posebno tokom turističke sezone, kada kroz opštinu prolazi veliki broj vozila na putu ka Kosovu i drugim destinacijama.
Automobili koji koriste zastarjele motore, kao i česti zastoji u saobraćaju, dovode do povećane emisije štetnih gasova, poput ugljen-dioksida (CO2), azotnih oksida (NOx) i čestica PM10 i PM2.5. Ovi gasovi negativno utiču na zdravlje građana, uzrokujući:
- Povećan rizik od respiratornih i srčanih bolesti,
- Pogoršanje stanja kod osoba sa postojećim hroničnim oboljenjima,
- Dugoročne efekte na zdravlje djece i starijih osoba.
Glas građana: „Ne možemo više disati!“
Građani Rožaja sve češće izražavaju nezadovoljstvo zbog problema sa zagađenjem vazduha. Jedan stanovnik naselja blizu deponije izjavljuje:
„Kad zapale deponiju, cijelo selo je pod dimom. Djeca kašlju, stariji ne mogu da izađu iz kuće. Ovo traje godinama, a niko ne preduzima ništa!“
Saobraćajne gužve dodatno pogoršavaju situaciju. Građanka iz centra grada ističe:
„Zagušljivi vazduh i buka od automobila postali su svakodnevica. Grad nema ni adekvatan parking, pa svi upale motore i čekaju po sat vremena.“
Rješenja za čistiji vazduh u Rožajama
Projekat „Pravo na zdravo“ predlaže niz mjera za smanjenje zagađenja vazduha i poboljšanje kvaliteta života u opštini:
- Sanacija i zatvaranje deponije „Mostina“:
- Potrebno je hitno obezbijediti kontrolisano odlaganje otpada na sanitarnoj deponiji ili izgraditi centar za reciklažu.
- Strogo zabraniti paljenje otpada i uvesti novčane kazne za prekršioce.
- Promovisanje održivog saobraćaja:
- Razviti strategiju za unapređenje javnog prevoza, uključujući uvođenje ekoloških autobusa.
- Podstaći upotrebu bicikala kroz izgradnju biciklističkih staza.
- Organizovati kampanje za korišćenje zajedničkih vozila (carpooling) kako bi se smanjio broj automobila na ulicama.
- Smanjenje emisija iz automobila:
- Uvesti strože tehničke preglede za vozila kako bi se smanjila upotreba zastarjelih automobila.
- Subvencionisati kupovinu hibridnih i električnih vozila.
- Podizanje svijesti:
- Organizovati edukativne kampanje o štetnosti zagađenja vazduha i prednostima očuvanja životne sredine.
- Sadnja drveća i ozelenjavanje gradskih područja:
- Uvođenjem novih zelenih površina u gradskom jezgru i duž saobraćajnica može se značajno smanjiti koncentracija štetnih gasova.
Poruka građanima i vlastima
Problem zagađenja vazduha u Rožajama zahtijeva hitnu reakciju. Zdravlje građana ne može biti žrtvovano zbog nemara i neadekvatnog upravljanja otpadom i saobraćajem. Lokalna samouprava, u saradnji sa državnim organima i ekološkim organizacijama, mora preduzeti konkretne korake kako bi se stanje poboljšalo.
Građani se pozivaju da se aktivno uključe u inicijative za očuvanje životne sredine, prijavljuju zagađenje i zahtijevaju promjene. Čist vazduh nije luksuz, već osnovno ljudsko pravo.
Vrijeme je da zajedničkim snagama osiguramo zdraviju i čistiju budućnost za sve građane Rožaja.
Pratite aktivnosti projekta „Pravo na zdravo“ i budite dio rješenja za očuvanje prirode i zdravlja u vašem gradu.
Vizija za budućnost: Rožaje kao primjer ekološke odgovornosti
Projekat „Pravo na zdravo“ podsjeća da je mogućnost promjene u rukama svih nas. Rožaje ima potencijal da postane uzor u upravljanju životnom sredinom, ali to zahtijeva odlučne korake svih aktera – od građana do lokalnih i državnih vlasti.
Kroz ulaganje u infrastrukturu, ekološki održiva rješenja i edukaciju, moguće je smanjiti nivo zagađenja vazduha i podići kvalitet života. Na primjer:
- Uvođenje pametnih gradskih rješenja: Instalacija mjerne opreme za praćenje kvaliteta vazduha u realnom vremenu može pomoći u identifikaciji najproblematičnijih tačaka i mjera za njihovo rješavanje.
- Povećanje budžeta za ekološke projekte: Transparentno ulaganje sredstava u projekte zaštite životne sredine može ubrzati proces sanacije deponije i implementacije održivog saobraćaja.
Važnost zajedničkog djelovanja
Ovo nije samo problem pojedinca ili jedne zajednice – to je izazov koji se tiče svih građana Rožaja. Bez obzira na veličinu doprinosa, svaki korak je važan:
- Građani mogu uticati na smanjenje zagađenja smanjenjem upotrebe automobila, reciklažom otpada i učešćem u ekološkim inicijativama.
- Vlasti moraju preuzeti odgovornost za strateško upravljanje problemima i implementaciju dugoročnih rješenja.
- Nevladine organizacije, poput onih uključenih u projekat „Pravo na zdravo“, mogu pružiti podršku edukativnim programima i vršiti pritisak za donošenje odgovarajućih politika.
Poziv na akciju
Kroz kontinuirani rad na rješavanju problema zagađenja vazduha, Rožaje može postati simbol oporavka i ekološke osviještenosti. Očuvanje čistog vazduha ne samo da će poboljšati zdravstvene uslove građana, već će privući turiste i investitore koji cijene ekološki odgovorne zajednice.
Sada je pravo vrijeme za akciju. Glas građana može i mora biti pokretačka snaga promjena, jer je pravo na čist vazduh – pravo na zdrav i kvalitetan život.
Pridružite se projektu „Pravo na zdravo“ i pomozite u stvaranju održive budućnosti za Rožaje!
