Redakcija Analiza dekana Fakulteta političkih nauka na univerzitetu Yildirim Beyazit, prof.dr. Kudreta Bulbula
Već izvjesno vrijeme se vodi rasprava u Evropi po pitanju „evropskog islama“. I ako je ovo rasprava koja više interesuje muslimane, danas vidimo da se rasprave najviše vode u evropskim državnim organima, sigurnosnim institucijama, i od strane zapadnih naučnika i pisaca.
Možemo reći da ova rasprava koja se vodi i nije baš nepotrebna. Sa procesom globalizacije ljudi sa različitim identitetima, kulturama, vjerama i jezicima sve više žive zajedno. I ako je suživot različitih kultura i vjera stoljećima postojao u zemljama poput Osmanske imperije ova situacije je nova za zapad. U prijašnjim stoljećima odnos Zapada sa različitim zemljama i kulturama se zasnivao na imperijalizmu i eksploataciji njihovih resursa. Ali sa vremenom sve veći broj osoba iz ovih kolonija, ali i drugih zemalja naselio je zapadne zemlje, sa čime se povećao broj osoba sa različitim kulturama koje žive na zapadu. Pošto je ovo i period nacionalnih država sa centralnim sistemima uprave otežava se i suživot različitih kultura i tradicija u ovim zemljama.
Evropska kultura koja je u skladu sa islamom
Ukoliko osobe koje posjeduju različitu historiju, vjeru i kulture danas više žive zajedno to izbliza interesuje države, institucije i naučnike. Ukoliko kada kažemo evropski islam mislimo na evropske prakse koje su se razvile u samoj Evropi u skladu sa islamom, a ne o islamskim praksama koje su došle van Evrope onda to možemo djelimično i shvatiti. Ukoliko kada govorimo evropskom islamu mislimo o lokalnim tradicijama koje su u skladu sa islamskim učenjem onda to islam sam po sebi dozvoljava. I ako je srž islama i prakse u Turskoj, na Bliskom istoku, na Balkanu i Dalekom istoku ista, postoje određene razlike u implementacijama prakse opet u skladu sa srži islama. Zbog toga veoma je shvatljivo da se i u Evropi u skladu sa tradicijama, kulturi i načinima razmišljanja razvije takozvani evropski islam, ali opet koji je u skladu sa osnovnim učenjima i principima islama. Jer kako god se dnevni način života, odijevanja, kulturnih aktivnosti, folklornih aktivnosti, umjetnosti, i književnosti razlikuje u Africi, Bliskom ili Dalekom istoku, tako i u Evropi postoje određene raznolikosti. Zbog toga logično je da se u određenim geografskim predjelima praktikuju različiti kulturni aspekti i aktivnosti.
Evropska kultura koja je u skladu sa islamom, nije važna samo sa aspekta doseljenika u Evropu, nego i sa aspekta same Evrope. Kada govorimo o Evropskoj kulturi koja je u skladu sa islamom naravno da ne govorimo o ideologijama rasizma, fašizma i nacizma koje su nastale u Evropi. Terminološki izraz „evropski islam“ se ponekad koristi kao izraz za diskriminaciju prema doseljenicima u Evropu i kao izgovor za kršenje osnovnih ljudskih prava doseljenika te narušavanje njihovih sloboda, ravnopravnosti, pluralizma i raznolikosti. Jer u Evropi u posljednje vrijeme vidimo sve veće udaljavanje od ovih vrijednosti. Vidimo stavove koji emigrante ne svrstavaju među ljudska bića, kao i sve veće izraze ksenofobije i islamofobije. Istraživanja pokazuju da strah od drugačijih utiče na povećanje broja osoba koje ne bi željele da za susjede imaju osobe koji su drugačiji od njih.
Stav evropskog islama koji nije slobodarski nego zasnivan na sigurnosti
Kada pogledamo na objavljene tekstove i implementacije evropskih zemljama u vezi evropskog islama, vidimo da se ne vodi rasprava po pitanju civila, kulture i vrijednosti. Evropske zemlje ovu temu tretiraju više kroz dimenziju sigurnosti. I zbog toga se većina ovih radova ostvaruju od strane obavještajnih i sigurnosnih institucija, a ne institucija koje rade na povećanju suživota i kulturne raznolikosti.
Ukoliko postoji sigurnosni problemi naravno da se trebaju poduzeti potrebne sigurnosne mjere. Ali gledati na milione civila kroz perspektivu obavještajnih i sigurnosnih institucija a ne kroz perspektivu civilna, kulture, suživota i pluralizma, samo može izazvati nove probleme. Shvatljivo je da zemlje pokušavaju da osnuju razna islamska vijeća kako bi bolje razmotrili ovu temu, ali ovi napori se moraju uložiti u cilju boljeg shvatanja drugih strana. Ova vrsta islamskih vijeća treba da se osnuju od strane muslimana koji žive u ovim evropskim zemljama.
Oni koji razmišljanju na muslimanski način
U vezi sa evropskim islamom nije samo ispravno kritikovati evropske i da ukoliko danas postoje određeni problemi u vezi integracije muslimana na zapadu u ekonomskom, političkom, intelektualnom i akademskom životu, ukoliko među muslimanskim doseljenicima postoji visok nivo počinioca krivičnih dijela to velika odgovornost pada na muslimanska udruženja i zajednice koje žive u ovim zemljama. Jer onda ovdje postoji problem oko predstavljanja i djelovanja ovih zajednica na zapadu.
Šta može islam koji je izgubio društvenost doprinijeti Evropi?
Neki sa terminologijom evropskog islama pokušavaju da stvore neki islamski ili muslimanski identitet koji će niti udaljen od doprinosa društvu, očuvanju porodičnih veza i svega humanog. Jer danas u Evropi vlada velika kriza humanosti zbog sve većeg raspada porodica, odbačene djece, incesta i sve većeg korištenja droge… Brojne humane vrijednosti su nestala i sve je postalo dio konzumiranja. Islamske vrijednosti su zbog toga još uvijek jedna od utvrda protiv ovih problema na zapadu. I zbog toga islamski ili muslimanski identitet koji je izgubio važnost koju pridaje porodici samo bi ubrzao postojeću propast Evrope.
Hrišćani i Jevreji treba da pruže podršku muslimanima
Izmišljeni evropski islamski identitet nanio bi štetu kako muslimanima tako i nastavio proces moralnog propadanja koje smo ranije vidjeli u hrišćanstvu i judaizmu. Jer čak i sekularisti koji se protive vjerskim vrijednosti, počeli su da ističu negodovanja zbog nestanka i osnovnih humanih vrijednosti.
Evropski muslimani treba da imaju svoj dnevni red.
Evropski muslimani treba da imaju svoj dnevni red kao što to imaju muslimani na Bliskom istoku, Africi, Kini, Indiji i Bliskom istoku.
Nastavićemo da razmatramo ovu temu.
