Redakcija 
Novi 51. broj časopisa Komun@ posvećen arhitektonsko-graditeljskom nasljeđu Podgorice
Upravo je iz štampe izašao 51 .broj Komune na povećanom broju stranica (32) sa bogatim
programskim sadržajem o arhitektonsko-graditeljskom nasljeđu Podgorice i dijelom onih koji su
ostavili traga u graditeljskom životu Podgorice i Crne Gore i već se nalazi na svim prodajnim
mjestima i kioscima za štampu u svim crnogorskim gradovima.
Iz širokog tematskog opusa ovog posebnog tematskog broja u kojem su učestvovali poznati i
kompetetni autori izdvajamo neke od naslova.
Najnoviji broj Komune počinje Uvodnikom prof dr Slavice Stamatović Vučković u kojem se ističe da
„kao snažan nosilac društvenog identiteta arhitektura je neka vrsta >hard< memorije, zbog čega i ima
tako značajnu ulogu u stvaranju i održavanju kolektivnog sjećanja jer slojevi grada i iskustva prošlosti
stvaraju njegov identitet-palimpsest različitih rukopisa“.
Uz ovaj “tematski broj o arhitektnosko-graditeljskom nasljeđu Podgorice mr Željko Rutović u tekstu
pod nazivom „Čitati grad“ na primjeren način govori da „danas kada se gradovi ubrzano transformišu
i dobijaju futurističke ideje i vizije, sve više dolazi do izražaja njihovo istorijsko arhitektoinsko
nasljeđe kao jedinstveni govor prošlosti“.
U ovom posebnom tematskom broju Komune mr Veselin Konjević vodi nas kroz Podgoricu kroz
vjekove sa svojim tekstom pod nazivom „Grad nastajao na šest rijeka“ u kojem naglašava da se
Podgorica prvi put pominje u dokumentima Kotorskog arhiva 1326 godine, a da je ubrzano rasla
minulih godina doživljavajući pravi preporod naročito na polju intezivne urbanizacije i razvoju
građevinarstva.
S druge strane Danilo Burzan piše o Duljki kao kolijevci Podgorice koja zaslužuje mnogo veću
pažnju, kao i urbanizaciji Podgorice gdje u tekstu pod nazivom „Ulice kratkog sjećanja“ piše da je
svaka priča o ulicama Podgorice vezana za njenu urbanizaciju.
Tu je i tekst sa naslovom „Knjiga postojanja Podgorice“ o graditeljskoj baštini Velizara Radonjića u
kojem on ističe da „graditeljsko nasljeđe i graditeljska baština nijesu samo artefakti, arheološke
iskopine, stare zgrade ili mostovi, već da je ona i hronika našeg nastajanja i postojanja, naša istorijska
čitanka, knjiga postanja i najviši sertifikat našeg identiteta“.
U ovom broju Komune iz pera Marijana Maša Miljića,još jedno podsjećanje na Jusovaču – zapušteno
kameno zdanje u srcu Podgorice koje prestavlja ruglo grada, koje će, napokon, kako najavljuju iz
Uprave za kapitalne projekte, Glavnog grada i Ministarstva kulture i medija, nadamo se, konačno biti
rekonstruisano.
O Podgorici kao prostoru sudara i prožimanja raznih kultura i civilizacija u tekstu sa naslovom „Plodni
dodir različitih kultura“ piše Abdulah Bato Abdić i podsjeća na Vezirov most kao grandiozno kameno
djelo po kojem se Podgorica, između ostalog odavno prepoznavala, a Slobodan Čukić o podgoričkom
manastiru Sv. Đorđe koji nikada nije zaživio, ali je kao dokaz za izgradnju tog manastira ostao pečat iz
1408. godine kao jedini svjedok, dok Ivan Kern piše o zaboravljenom nekada velelepnom antičkom
mostu na morači, jednom od najljepših mostova koje su ovi krajevi vidjeli i koji je ostao sakriven u
vremenu i prostoru.
O graditeljskom nasljeđu Stare varoši i Drača piše arhitektica mr Jovana Radević koja u u tekstu pod
nazivom „Od reciklaže materijala do recikalaže ideja „ ističe da „zidine Stare varoši i Drača čuvaju
brojne lekcije iz istorije Podgorice, ali nas takođe, dosta toga mogu naučiti i o načinu gradnje“, dok dr
Goran Sekulović u tekstu sa naslovom „Arhitektura nije naselje ili grad, već ideja prostora“ napominje
da kada se govori o korjenima i pionirima podgoričkog svaremenog graditeljstva i arhitektonskog
rukopisa, nužno se mora imati u vidu vrijeme nakon Drugog svjetskog rata“.
Iz ugla Zlatka Vujotića, neprevaziđenog majstora i obnovitelja starih kamenih građevina, Komuna u
ovom posebnom tematskom broju objavljuje tekst sa naslovom „Jezgra Podgorice moraju ostati
autentična „ gdje konstatuje da Mirkova i Stara varoš ubrzano nestaje pod naletom betona“, a u ovom
broju publikovan je i svojevremeni tekst Pavla Rovinjskog o starim podgoričkim kućama.
O arhelogiji Podgorice-zakonodavnom i institucionalnom okviru piše dr Petra Zdravković, koja kao
direktorica Uprave za zaštitu kulturnih dobara piše da Podgorica obiluje arheološkim lokalitetima
širokog hronološkog opsega, od praistorije do savremenog doba.
U tekstu sa naslovom „ Prvi stambeni objekti s kraja XV vijeka“ dr Igbala Šabović Kerović ističe da je
Podgorica od osnivanja i nakon 1878.godine, pa sve do sredine XX vijeka predstavljala organski
jedinstvenu cjelinu čiji se urbani rast , u odnosu na nasljiđenu urbanu strukturu, nakon 1878 godine
vezuje za formiranje nove Mirkove varoši, a transformacije za kasniji period, vrijeme donošenja i
implementaciju prvih regulacionih planova tokom druge polovine XX vijeka.
U ovom posebnom tematskom broju, Komun@ ekskluzivno publikuje tekstove dvoje crnogorskih
mladih arhitekata koji su bili stipendisti Evropske unije u projektu BalkanStoryMap koji se odnosio na
arhitektonsko nasljeđe druge polovine XX vijeka u cilju očuvanja kulturno-istorijskog i arhitektonskoh
značaja uz uvodnik dr Milice Vujošević, iz NVO Kana/ko ako ne arhitekt / kao rukovoditeljke tog
projekta i prof dr Slavice Vučković Stamatović kao njihove mentorke u radionici Housing +. Tako je
publikovan tekst Selme Bulić o rezidencijalnom kompleku Malo brdo kao posljednjem kriku
socialističkog ideala stanovanja i mr Danila Bulatovića, doktoranta na Univezitetu Politehnike u
Torinu koji je napisao tekst sa naslovom „Arhitektura kao reprezentacija nekadašnje elite“ koji se
odnosi na stambenu zgradu za izvršne organe SR CG u Beogradskoj ulici u Podgorici.
U tekstu „Nostalgija za budućnost“ mr Aleksandar Ašanin, arhitekta, piše o Podgorici juče, danas i
sjutra u kojem ističe „ da je današnja Podgorica asamblaž različitih graditeljskih filosofija i njihovih
proizvoda i grad u kojem gotovo ništa noije sačuvano u svom izvornom obliku koji mahnitom brzinom
proizvodi svoj vjetrovatno najnehumaniji stratum-invensitorski cementopolis…“
Komun@ i u ovom broju ne zaboravlja one koji su ostavili traga u graditeljskom životu Podgorice i
Crne Gore pa u tekstu pod naslovom „Arhitektura je etički čin“ arhitektica mr Ane Dobrašinović piše
o Svetlani Kani Radević i njenim projektima, ,,čiji projektanski nerv je uvijek bio napet sa očiglednom
jakom željom da bude aktuelna dosljednja svom karakterističnom eksperementisanju“, a arhitekta
Vildan Ramusović u tekstu pod naslovom „Prvi laureat Borbine nagrade za arhitekturu“ podsjeća na
Milana Popovića jednog od najnagrađevanijih arhitekata na prostoru bivše SFRJ „koji je sav svoj radni
i životni vijek utkao u biće Podgorice i Crne Gore, stvarajući njen prostor, izgled i stil.“
Ovaj broj Komune završava tekstovima o knjizi „ Podgorica kroz prostor i vrijeme“ autorke dr Igbale
Šabović Kerović o kojoj prof dr Aleksandar Čilikov ističe da je to „kapitalno naučni projekat i
monografija koja jasno ukazuje na značaj graditeljskog nasljeđa u formiranju kulturnog identiteta
Podgorice…“ i tekst „Hronika graditeljstva u Crnoj Gori “ autora Velizara Radonjića koja po dr Mileti
Bojoviću, vanrednom članu CANU predstavlja „ svojevrstan ljetopis , odnosno hroniku razvoja
graditeljstva…“
I ovaj broj Komune uredio je mr Amer Ramusović, dok je za dizajn i grafičko uređenje bio zadužen
Voislav Bulatović.
