Redakcija Doc. dr Sadmir Karović
Terorizam – Ljudsko zlo sa imenom
Aktualna dešavanja u svijetu kao i globalni društveni procesi bez sumnje utiču i na kreiranje određenih društvenih procesa kada je u pitanju i država Bosna i Hercegovina kao i odnosi na regionalnom i međunarodnom nivou. S vremena na vrijeme se aktualizira terorizam kao kriminalni fenomen, društvena i pravna pojava koja se ne rijetko eksploatiše i zloupotrebljava u političke svrhe pri čemu se zaboravlja i ignoriše njegova pravna suština ili krivičnopravna objektivno-subjektivna koncepcija. Postoji saglasnost, bar ona deklarativna, da je efikasna i energična borba protiv terorizma imperativ današnjice kako na oficijelnom ili institucionalnom nivou gdje su uključeni svi subjekti tako i sa aspekta društveno odgovornog odnosa i ponašanja građana koji s pravom očekuju međunarodni mir i sigurnost svakog pojedinca bez obzira na njegovo lično svojstvo, pripadnost određenoj ljudskoj grupi ili kolektivitetu.
Međutim, evidentno je da se bilo koji teroristički akt u svijetu (SAD, Kanada, Turska, Irak…) uglavnom povezuje sa Islamom gdje se posebno apostrofira religijska komponeneta kao posebno značajna ili odlučujuća u vezi konkretnih motiva, namjera, ciljeva, posljedica i sl. Od slučaja do slučaja se povećava ili smanjuje pažnja svjetske javnosti kada su u pitanju konkretni događaji koji se odnose na postojanje ili mogućnost postojanja terorizma, pri čemu se veoma često ovaj kriminalni fenomen promatra iz različitih uglova odnosno kroz prizmu politike, prava, sociologije i drugih aspekata. Ne postojanje univerzalne definicije terorizma koja obuhvata sve elemente i aspekte ovog društvenog fenomena i krivičnog djela međunarodne prirode najčešće doprinosi pogrešnoj interpretaciji, tumačenju i shvatanju terorizma kao društvenog realiteta ili kriminalnog fenomena pa tako i konkretnih događaja koji se odnose ili se na neposredno ili posredno mogu povezati sa ovim fenomenom. Postoje konkretni slučajevi koji se po svojoj krivičnopravnoj prirodi čak i ne mogu formulisati kao terorizam, tako da se pojedini događaji olako i ne kritički formulišu kao terorizam bez prethodne konsultacije profesije i nauke u smislu postojanja zadovoljenja određenih uslova i standarda neophodnih da bi se određeni događaj mogao kvalifikovati kao terorizam.
Apostrofiranje religijske komponente i povezivanja teorizma sa Islamom i naglašavanje prvenstveno ove (religijske) komponete kao primarno važne ili odlučujuće za posljedicu ima snažan emotivan naboj kod pojedinaca i određenih kolektivitetea koji između ostalog neposredno ili posredno utiče i na kreiranje određenih društvenih globalnih procesa, iako su svi akteri svjesni činjenice da ova povezanost nema smisla, utemeljenost i održivost pri čemu se svjesno i namjerno zanemaruje i ignoriše autentična zabrana svih oblika ljudske destrukcije te afirmacija i promocija univerzalnih ljudskih vrijednosti koji neposredno artikuliše i propisuje Islam. Preventivno – zaštitna funkcija savremenog krivičnog prava se podudara sa normama odnosno Islamskim propisima, polazeći od činjenice da preovladava upravo humana komponenta koja sadrži elementarna ljudska prava i slobode, zaštitu svakog pojedinca, toleranciju, jednakost i druga univerzalna načela koja civilizovan svijet promoviše i podržava. Pogrešno poistovjećivanje pojedinaca ili grupa odnosno njihovih ličnih ili kolektivnih interesa i ciljeva u vezi implementacije i operacionalizacije kriminalnih ciljeva sa Islamom je apsolutno zloupotreba generalno religije i religijskih osjećanja. Naravno, u takvoj konstalaciji veoma kompleksnih međunarodnih pa i regionalnih društvenih odnosa cijenu plaćaju obični građani koji su zapravo kolateralna šteta.
Iz naprijed navedenog, proizilazi da ljudska destrukacija koja je pravno formulisana kao terorizam apsolutno nema dodirnih ili zajedničkih tačaka sa univerzalnim ljudskim vrijednostima koje afirmiše i promoviše Islam kao i nauka krivičnog prava na planu generalne i specijalne ili posebne prevencije u odnosu na krivično djelo terorizma kao i u odnosu na druga krivična djela. Posebno važan problem koji je prisutan u shvatanju terorizma kao globalnog fenomena ili društvenog i pravnog realiteta danas u svijetu predstavlja generalizacija koja ne prepoznaje ljudsko dobro od različitih oblika zla odnosno destrukcije. Povezivanje i poistovjećivanje pojedinaca ili grupa kao nosica terorističkih aktivnosti na bilo kojoj geografskoj tački u svijetu sa bilo kojom religijom pa tako i sa religijom i Islamom – religijom mira je sasvim pogrešno i zlonamjerno i predstavlja izrazito štetan pristup koji dodatno pogoršava ukupno stanje kako na međunarodnom nivou, tako i na nacionalnom nivou, posebno kada su u pitanju odnosi i saradnja između određenih religijskih grupa odnosno kolektiviteta.
Vjerski fanatizam i ekstremizam koji kao takav sadrži različite modalitete ljudske destrukcije (nasilje, agresivnost …) zasnovan na zloupotrebi religije, predstavlja platformu za realizaciju određenih ideoloških odnosno kriminalnih ciljeva. Opšte poznato je da svaki zločin ima svoje ime koje je pravno formulisano odnosno propisano u zakonu kao određeno krivično djelo, te da svaki izvršilac ili saučesnik ima svoj lični identitet, ime i prezime. Načelo individualne krivične odgovornosti u savremenom krivičnom pravu, po svojoj pravnoj prirodi i suštini upravo naglašava krivičnu odgovornost pojedinca a ne nekog kolektiviteta, tako da se pripisivanje kolektivne odgovornosti određenoj ljudskoj grupi na bazi generalizacije smatra prevaziđenim i pravno ne prihvatljivim. Takođe, zakonom su propisana pravila i procedure utvrđivanja individualne krivične odgovornost ili odgovornosti države tako da nametanje ili potenciranje bilo koje vrste kolektivne odgovornosti bilo kojoj ljudskoj grupi ili kolektivitetu, zasnovane na generalizaciji je nedopustivo.
Dakle, ne postoji bilo kakav, a posebno ne postoji opravdan, održiv ili svrsishodan razlog da pripadnici ili članovi određene ljudske grupe ili kolektiviteta, religijskog ili nekog drugog predznaka trpe posljedične refleksije činjenja ljudske destrukcije pojedinaca ili grupa koji pripadaju njihovoj grupi ili kolektivitetu. Ključni etiološki ili uzročni faktor koji dovodi do kreiranja tih modela interpretacije, shvatanja i tumačenja terorizma gdje se apostrofira religijska komponenta sa tendencijom generalizacije je političke prirode, smišljeno i tendenciozno usmjeren na ostvarivanje određenih političkih ciljeva. Sistem društvene kontrole i generalno politika suzbijanja terorizma u današnjim uslovima i specifičnim okolnostima uslovljeni kompleksnim međunarodnim odnosima a posebno interesnim sferama u različitim oblastima, prvenstveno moraju pronaći srazmjerne preventivno – zaštitne odgovore i rješenja praktične prirode. Strateški planovi i programi koji okvirno odražavaju opredijeljenost u borbi protiv terorizma bez konkretnih odnosno praktičnih rješenja i mehanizama nemaju svoju svrsishodnost. Terorizam nije apstrakcija već sasvim realan i složen društveni fenomen. Taj društveni preventivni proces nesumnjivo mora uključivati pored deklarativne opredijeljenosti i konkretno činjenje odnosno djelovanje na izvršnom ili operativnom nivou, prvenstveno na planu institucionalne saradnje, razmjene podataka i informacija kao i involviranost svih drugih subjekata i pojedinaca zainteresovanih za kreiranje preventivno – zaštitne politike u kontekstu izgradnje međunarodnog mira i sigurnosti. Suzbijanje terorizma podrazumijeva postojanje proaktivne preventivne kriminalne politike koja svoje istraživačke kapacitete i mogućnosti prvenstveno mora fokusirati na područje kriminalne etiologije ovog kriminalnog fenomena.
Nema sumnje da je terorizam zločin odnosno ljudsko/društveno zlo koje ne prepoznaje geografske granice sa nesagledivim negativnim posljedicama za ljudski rod i to je sasvim jasno. Međutim, potrebno je naglasiti da taj zločin čine pojedinci ili organizovane kriminalne grupe tako da generalizacija bazirana na pripisivanju krivične odgovornosti kolektivitetu ili religijskoj ljudskoj grupi je sasvim apsurdna i nedopustiva jer narušava odnose kako na međunarodnom tako na regionalnom i nacionalnom nivou. Nekako se uvijek pošten čovjek mora pravdati… za drugoga…!!!
____________________________
Tekst je prvi put objavljen na portalu Konkretno.co.rs
Doc. dr Sadmir Karović, rođen 1977. godine u Foči, Bosna i Hercegovina, oženjen, otac dvoje djece. Autor i koautor preko 15 naučnih i stručnih radova iz krivičnopravne naučne oblasti objavljenih u referentnim naučno-stručnim časopisima u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Srbiji, Crnoj Gori, SAD, Kanadi kao i zbornicima radova sa održanih međunarodno naučnih i stručnih konferencija. Koautor udžbenika „Organizovani kriminal i druga krivična djela“, izdavač Pravni fakultet, Univerzitet u Travniku, Bosna i Hercegovina. Gost predavač, stručnjak iz prakse na Fakultetu za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije, Univerzitet u Sarajevu i član naučno-konsultativnog odbora za izdavačku djelatnost naučnog časopisa Pravnog fakulteta, Medenijet Univerzitet, R. Turska. Autor nekoliko članaka/kolumni koje se odnose na krivičnopravnu naučnu oblast objavljenih u printanim i elektronskim medijima („Oslobođenje“ Sarajevo, Al Jazeera Balkans…). Stalno zaposlen u Državnoj agenciji za istrage i zaštitu, Bosna i Hercegovina, posjeduje dugogodišnje profesionalno iskustvo u agencijama za provođenje zakona.
