Husein-kapetan Gradaščević (rođen 1802., a umro 17. augusta, 1834. godine), bio je general koji se borio za bosansku autonomiju u Osmanskom carstvu. Poznat je i kao “Zmaj od Bosne”. Gradaščević je rođen u Gradačcu 1802. godine, a odrastao je okružen političkom klimom nemira u zapadnim krajevima carstva. Kad je Dželaludin-paša otrovao njegovog brata Murata 1821. godine, Gradaščević se našao na čelu Gradačačke vojne kapetanije. Mladi Husein je tokom svog kapetanstva razvio reputaciju mudrog vladanja i tolerancije, te je postao jedan od najpopularnijih osoba u Bosni.
1831. godine Gradaščević je izabran za vođu pokreta za Bosansku autonomiju. Brzo je otjerao vezira i ostale koji su bili protiv autonomije, te tako postaje de facto vladar Bosanskog pašaluka. 18. jula iste godine Gradaščević savladava vojsku pod zapovjedništom velikog vezira u blizini Štimlja na Kosovu. Odlučuje da ne nastavi pohod i vraća se u Bosnu, gdje su ga njegovi vojnici proglasili novim vezirom 12. septembra. Međutim, 1832. godine pokret za autonomiju je izgubio prednost u ratu. Nakon niza manjih okršaja, ključna bitka se dogodila 17. i 18. maja izvan Sarajeva. Bosanska vojska je poražena nakon što Hercegovačko pojačanje stiže i pridružuje se Osmanlijskoj vojsci.
Iako bošnjački ustanak ne bi bio ugašen za još 18 godina, Gradaščević je morao bježati u Habsburšku monarhiju 31. maja. Odatle je pregovarao sa sultanom da se vrati u carstvo, koji njegovu želju ne odobrava u potpunosti. Seli se u Beograd, a onda u Istanbul, gdje je umro pod sumnjivim okolnostima 17. augusta 1834. godine. Bio je legenda u svom dobu, a danas je bosanski narodni junak i jedna od najuglednijih ličnosti u historiji Bosne i Hercegovine.
Zmaj od Bosne
Bošnjaci su se svojim nazivom distancirali od Turaka Osmanlija za sva vremena, što najbolje pokazuje dijalog turskog beglerbega i Husein-kapetana Gradašćevića:
– Digao si se protiv carskog dvora Husein-kapetane.
– Jesam beglerbeže, jer ste zulum činili po Bosni! – odgovara Husein-kapetan.
– A i fes ti smeta, šta imaš protiv fesa na glavi slavnog turskog vojnika, Huseine-kapetane?
– Nemam ništa, ako je na njegovoj glavi, ali ako ga u Bosni na silu stavljate na našu bošnjačku, imam, beglerbeže!
– Šta bošnjačku, i u Bosni! Nema više Bosne, a neće biti ni Bošnjaka, Huseine, gineš za državu koja nikad nije ni postajala, niti će.
– Ima Bosne beglerbeže i Bošnjaka u njoj, bili su prije vas i ako Bog da, biće i poslije vas.
