Redakcija Nakba: Palestinska katastrofa 1948.
Jedan od najpotresnijih i najvažnijih događaja u novijoj islamskoj historiji je bio arapsko-„izraelski“ sukob. Ovaj sukob je višeznačni, kompleksni i još jedan od svjetskih najproblematičnijih pitanja u međunarodnim odnosima. Jedan aspekt ovog sukoba je problem izbjeglica koji je počeo u 1948. sa formiranjem države „Izrael“. Preko 700 000 Palestinaca su postali izbjeglice te godine, događaj koji je postao poznat kao „Nakba“, što na arapskom znači katastrofa.
Uvod
U 1800-tim, novi nacionalistički pokret je rođen u Evropi. Cionizam je bio politički pokret koji je zagovarao formiranje jevrejske države. Mnogi Jevreji su vjerovali da je posjedovanje svoje sopstvene države nužno za suočavanje sa diskriminacijom i opresijom od strane evropljana. Nakon raspravljanja gdje formirati novu državu na Prvom cionističkom kongresu u 1897., cionistički pokret je odlučio da se usmjeri na formiranje svoje države u Palestini, koja je tada bila dio Osmanlijskog hilafeta. Halifa Osmanlijskog hilafeta, Abdullhamid drugi je odbio da prihvati ovo, uprkos ponudi od 150 miliona britanskih funti koju je dao Theodor Herzl, osnivač cionističkog pokreta, u zamjenu za Palestinu.
Međutim, vrata će se otvoriti za cionizam nakon prvog svjetskog rata. U toku rata, Britanija je zauzela Palestinu od Osmanlija u 1917. Otprilike u isto vrijeme, britanski ministar vanjskih poslova , Artur Balfur je izdao deklaraciju cionističkom pokretu obećavajući britansku podršku za formiranje jevrejske države u Palestini.
Nakon rata, Palestina je postala mandat Lige naroda pod britanskom kontrolom u 1920. S obzirom da je bila pod britanskom kontrolom, cionistički pokret je žestoko zagovarao selidbu evropskih jevreja u Palestinu. Rezulatat toga je bio eksponencijalni rast broja Jevreja koji žive u Palestini. Prema britanskim podacima o popisu stanovništva iz 1922., u Palestini je živjelo 83 790 Jevreja. Do 1931. broj je narastao do 175 138. I do 1945, broj je skočio do 533 600 ljudi. Za 25 godina, Jevreji su sa 11% od cijele populacije skočili na 31%.
Naravno, reakcija palestinskih arapa je bila manja nego entuzijastična. Tenzije između novih jevrejskih doseljenika i domaćih Palestinaca je eruptirala mnogo puta. Na koncu, Britanija je odlučila do 1940-tih, da više ne može kontrolirati teritoriju, i odlučila da završi mandat u Palestini i da napusti državu.
Plan Ujedinjenih naroda i „izraelska“ neovisnost
Vidjevši da dolazi kraj britanskoj kontroli nad Palestinom, i neizbježan sukob između arapa i Jevreja, novoformirani Ujedineni narodi su preuzeli stvar u 1947. Pojavili su se sa planom poznatim kao plan Ujedinjenih naroda za podjelu Palestine . Plan je zagovarao formiranje dvije države u onome što je historijski bilo poznato kao Palestina. Jedna za Jevreje, poznata kao „Izrael“, a druga za arape, Palestina.
Dok su Jevreji u Palestini prihvatili plan sa entuzijazmom, arapi su ga oštro odbacili. Sa njihovog gledišta, oni su uzeli zemlju koja je historijski bila zemlja arapskih muslimana od vremena krstaša, i dali je jevrejskoj manjini u državi. Tenzije su ponovno narasle između ove dvije strane.
U sredini ovih rastućih tenzija, Britanija je objavila kraj manadata u Palestini, i povukla se iz države 14. maja 1948. Tog dana, cionistički pokret u Palestini je proglasio uspostavu nove države „Izrael“. Sljedećeg dana, susjedne arapske države su objavile odbacivanje proglašavanja države i napale „Izrael.
Bez ulaza u detalje samog rata, rezultat sukoba u 1948. je bio ogromno povećanje veličine „Izraela“. „Izrael“ je sada bio mnogo veći nego država koju su predložili Ujedinjeni narodi, zauzimajući otprilike 50% države predložene za arape.
Protjerivanje Palestinaca
Možda najveći ljudski uticaj rata iz 1948. je bio protjerivanje velikog broja palestinske populacije. Unutar granica nove države „Izrael“, se nalazilo oko milion palestinskih arapa prije rata. Do kraja rata u 1949. između 700 i 750 hiljada od njih je protjerano. Samo 150 000 je ostalo u „Izraelu“.
Izbjeglice su uvijek nesretna poslijedica rata. Kroz historiju, grupe ljudi su bježali kako bi izbjegli borbu i osvajanje. Međutim, ono što palestinske izbjeglice iz 1948. čini jedinstvenim jeste ono zašto su postali izbjeglice. S obzirom da je ovo još u velikoj mjeri pravi sukob i danas, historičari analiziraju uzroke palestinskog egzodusa na koji su snažno uticale politika i međunarodni odnosi. Historičari (uključujući i „izaelske“) su definisali nekoliko ključnih razloga egzodusa:
Strah: Mnogi Palestinci su otišli radi straha od „izraelskih“ napada i zločina. Ovi strahovi nisu bili neopravdani. Na 9. april 1948. oko 120 „izraelskih“ boraca je ušlo u palestinski grad Deir Jasin blizu Jerusalema. 600 seljana je ubijeno. Neki su poginuli braneći grad u borbi protiv „izraelskih“ snaga, dok su drugi ubijeni ručnim granatama koje su bacane u njihove domove, ili su pogubljeni nakon što provedeni kroz ulice Jerusalema.
Naravno, kada se riječ o ovom masakru proširila Palestinom, Palestinici su se bojali najgoreg od Jevreja. U mnogo slučajeva, cijela Palestinska sela su pobjegla pred Jevrejima koji su napredovali, nadajući se da će izbjeći istu sudbinu koja je zadesila Deir Jasin. Neke „izraelske“ grupe kao što su Jišuv, su ubrzale ovaj osjećaj putem psihološkog ratovanja namjenjenog da zastraši palestinske gradove da bi se predali ili pobjegli. Radio emitiranja su puštana na arapskom, upozoravajući arapske seljane da se ne mogu suprostaviti „izraelskim“ napredovanjima i da je otpor uzaludan.
Protjerivanje od strane„izraelskih“ snaga: Strah je bio glavni motivirajući faktor za izbjeglice da izbjegnu u samom početku rata. Kako se rat odužio kroz 1948. namjerna „izraelska“ protjerivanja su postala popularnija. Kako su „izraelci“ osvajali više i više teritorije, njihove snage su bile razrijeđene u državi. Kao rezultat, mnoga novoosvojena sela su nasilno ispražnjena od strane „izraelskih“ snaga.
Istaknuti primjeri ovog su bili u gradovima Lida i Ramla, blizu Jerusalema. Kada su osvojeni u julu 1948., Yitzhak Rabin je potpisao naređenje o protjerivanju svih Palestinaca iz dva grada, u iznosu od između 50 i 70 hiljada ljudi. Izraelske snage su autobusima odvezle neke od njih na arapske frontove, dok su druge primorali da hodaju, dok im je bilo dozvoljeno da uzmu sa sobom ono što su mogli ponijeti u rukama. Samo ovo protjerivanje je iznosilo oko 10% od cijelog broja protjeranih Palestinaca iz 1948.
Ohrabljivanje arapskih snaga: U nekim slučajeima, arapske vojske iz susjednih država, posebno Jordana, su ohrabrljivale palestinske gradove da se evakuiraju. Jedan mogući razlog za to bio je obezbjeđivanje otvorenog fronta bez civila koji bi se mogli naći u unakrsnoj vatri. U svakom slučaju, mnogi palestinski civili su ostavili svoje domove pod upravom arapskih vojski, nadajući se skorom povratku nakon neizbježne arapske pobjede, samo da postanu izbjeglice u susjednim državama.
Nakon rata
Arapsko-izraelski rat 1948. je napravio masovni izbjeglički problem na Bliskom istoku. Preko 500 gradova i sela Palestine su potpuno depopulizovani u toku tog vremena. 700 000 i više izbjeglica iz ovih gradova i sela su postali ekonomski i socijalni teret susjednim državama i Zapadnoj obali, palestinskoj zemlji pod jordanskom vlašću. U 1954. “Izrael” je donio zakon o prevenciji infiltracije. To je omogućilo izraelskoj vladi da protjera svakog Palestinca koji je uspio da se „ušunja“ nazad u svoje dom u ono što se sada zvao „Izrael“. Taj zakon je također omogućio izraelskoj vladi da protjera svakog raseljenog Palestinca ako bi se odlučio da se vrati svom domu.
Danas, pravo vraćanja je još veliki problem koji “treba da bude riješen” mirovnim pregovorima između Palestine i „Izraela“. Nasilno protjerivanje Palestinaca u 1948. je dokazalo da je problem koji i dalje traje čak nakon života “orginalnih” izbjeglica koji su se približili kraju u ranim 2000-tim.
Izvor: Lost Islamic History
Priredila: Redakcija časopisa Avlija
